Het agendapunt waarover gestemd moest worden was de aankoop van 100% van de aandelen van het Kasteel van Westmalle vzw door Stichting Kempens Landschap, conform de samenwerkingsovereenkomst tussen Kempens Landschap en de gemeente Malle. De activa van de vennootschap zullen op het moment van de verkoop bestaan uit het kasteelgebouw, het domein en het ronde gebouw. De boswachterswoning, de aandelenportefeuille en liquide middelen zijn niet inbegrepen.

De inbreng van de gemeente Malle bedraagt 853.050 euro, partner Kempens Landschap draagt 2,5 miljoen bij en gaat ook op zoek naar de beste subsidiekanalen om de ongeveer 4 miljoen restauratiekosten mee te dragen. Schepen Dirk Gerinckx (N-VA) legde uit dat er een lening over meerdere jaren zal worden aangegaan. De gewone geplande investeringen zullen zo volgens N-VA gewoon kunnen doorgaan.

Coalitiepartners DBM en CD&V vrezen echter dat de dorpskernhernieuwing van Westmalle, die zij op 70 miljoen euro schatten, in het gedrang komt. De aankoop van het kasteel past niet in de visie van DBM. Ze willen voorrang geven aan de geplande investeringen in onder meer nieuwe jeugdlokalen, een nieuwe sporthal, een nieuwe bibliotheek, een nieuwe brandweerkazerne en een uitbreiding van het gemeentehuis in Westmalle. Ook CD&V wil voorrang geven aan de geplande investeringen voor jeugd, sport en cultuur. “Wij willen niet dat de belastingen exuberant de hoogte gaan inschieten. (...) Maar als de stemming straks op een goedkeuring uitdraait, scharen wij ons achter de beslissing”, zei schepen voor o.a. financiën, gemeentelijk patrimonium en erfgoed Yannis Leirs (CD&V).

“Inwonersbevraging niet negeren”

Burgemeester Sanne Van Looy (N-VA) vindt dat bedrag van 70 miljoen een grote overschatting en weet niet waar dat vandaan komt. Ze vindt dat de inwonersbevraging niet zomaar genegeerd kan worden. “De toekomst van het kasteel van Westmalle leeft heel erg bij de mensen. 1.343 mensen brachten hun stem uit en meer dan drie kwart zei volmondig ja. Dat signaal gaan wij echt niet negeren. Ik begrijp dat er twijfels zijn omwille van de budgettaire impact, maar als voor de aankoop én restauratie een lening afsluit over dertig jaar, dan gaat het zelfs nog niet om één procent van het totale jaarlijkse gemeentebudget. Er is dus echt geen reden om financiële paniek te zaaien, al zeker niet op basis van cijfers die niet kloppen.”

Schepen Dirk Gerinckx (N-VA) mocht het domein al bezoeken en stond versteld. “Het park biedt ontelbare mogelijkheden als ontmoetingsplaats voor lokale evenementen. Een zomerse picknick met een optreden, een winterse drink met een hartverwarmend borreltje, een groene tussenstop bij een fiets- of wandeltocht. Ik ben al gepolst door geïnteresseerde organisatoren en ondernemers. Misschien houden we er wel onze volgende nieuwjaarsdrink?”

Voor milieuschepen Wouter Patho (N-VA) is de aankoop van het kasteeldomein een investering in welzijn en geluk. “25% van ons grondgebied is bos. Het maakt ons tot de groene gemeente waar we trots op zijn. Maar we kunnen er niet altijd in.”

Patho wees er op dat deze aankoop géneraties Mallenaren nog plezier gaat bezorgen. ““For the Benefit and Enjoyment of the People.” Dat is de inscriptie die in 1872 boven de poort van Yellowstone National Park, het bekende nationaal park in de Verenigde Staten, werd gezet. De dorpskernen worden drukker en denser. Dat steunen wij ook, vanuit de visie om de open ruimtes rond de kernen te bewaren. Daarom is het zo belangrijk om zo’n geweldig parkdomein publiek te maken voor de mensen.”

Patho vond de tijd dat die mooie parken en domeinen enkel toegankelijk waren voor de happy few, iets voor de riddertijd. “Wij hebben mee gesteund dat het vliegveld door het ANB werd aangekocht en gaan nu ook toezien dat het gedeeltelijk toegankelijk wordt. Het bos aan de Lange Dreef dat we samen met Stichting Kempens Landschap aankochten gaan we ook openstellen. Dit is nu het derde.”

N-VA verwees ook dat het niet alleen om het veiligstellen van het groen ging, maar ook om de erfgoedwaarde. “Erfgoed bewaren is ook een taak van de gemeente”, zei Patho. “Het kasteel omvat honderden jaren Westmalse geschiedenis. De meeste inwoners kennen het alleen van op de foto’s, omdat de poort altijd dicht is.”

Kris Mintjens van OostWest toonde zich de vurigste pleitbezorger. Hij wees op de huurinkomsten die de gemeente kan genereren. “Zelfs slechts het verhuren van een gedeelte van het kasteel kan 7.500 euro per maand opleveren. Laat ons ook eens kritisch bekijken welke eigendommen de gemeente kan verkopen, eigendommen waar de burger niks aan heeft, zoals de industriegrond achter BMW, om maar iets te noemen.” Mintjens vindt dat er 25 jaar stilstand is geweest in Malle. “Dat voel ik nu opnieuw in de attitude van DBM en CD&V. Met een ongelooflijke partner als Kempens Landschap, die er 2,5 miljoen insteekt en de gemeente volledig gebruiksrecht geeft, is dit een once-in-a-lifetime-kans. Wees eens ambitieus als gemeente! Toon eens ondernemingszin!”

Toeristische troef

Wim Vervloet (Vlaams Belang) zegt dat hij die ambitie en durf de voorbije 25 jaar ook wat heeft gemist. “We mogen die stemming niet negeren. Toeristisch gezien is dit voor de gemeente een opportuniteit.”

Tom Laurijssen (onafhankelijke) stemde tegen. “Dat twee meerderheidspartijen met veel bestuurservaring, DBM en CD&V, ongerust zijn, stemt mij sceptisch. Die 25 jaar stilstand wil ik nuanceren. Het verenigingsleven in Malle is de voorbije 25 jaar altijd hard ondersteund geweest.” Laurijssen hoopt ook dat er geen problemen met hangjongeren of zwerfvuil gaan komen zoals in Domein de Renesse. “Daar is zelfs graffiti op de ijskelder.”

Alex Van Loon van Progressief Malle verwees naar de grote erfgoedwaarde en natuurwaarde van het kasteeldomein van Westmalle. Zijn fractie steunde de aankoop. “De jeugdlokalen, het sportpark, de cultuurzaal en bib: daar liggen onze prioriteiten van de dorpskernhernieuwing. Maar die gaan geen 70 miljoen kosten. Misschien is dat juist het probleem: dat het dorpskernhernieuwingsproject in Westmalle nu zo groot wordt gemaakt door er allerhande extra’s bij te betrekken waardoor het eigenlijk niet meer te financieren valt. Politiek is keuzes maken.”

Er zat opvallend meer publiek in de raadzaal dan bij een doorsnee gemeenteraad met minder interessante agendapunten. Na de goedkeuring van de aankoop weerklonk er applaus.

En zo zal het dus gebeuren dat de gemeente Malle niet één kasteeldomein, dat van de Renesse, maar ook dat van Westmalle, aan het gemeentelijk patrimonium zal toevoegen.

Het kasteel van Westmalle is geen doorsnee kasteel of een veredeld lusthof uit de negentiende eeuw, maar een écht historisch slot met een prachtige kapel. In 1449 werd het landgoed door Filips de Goede als hertog van Brabant aan Henri van der Moelen, gemeenteraadslid van Antwerpen verkocht. In de directe regio kent het zijn gelijke niet, of misschien alleen het kasteel van ‘s-Gravenwezel en iets verderop dat van Vorselaar. Maar daar mogen de inwoners nog altijd niet verder dan de poort en de dreef omdat ze in privéhanden zijn.