Voordeckers behaalde met zijn proefschrift Design To Breathe voor een internationale jury zijn doctoraat in Stedenbouw en Ruimtelijke Planning bij de Universiteit Antwerpen. Hij onderzocht welke ingrepen mogelijk zijn om de luchtkwaliteit in street canyons te verbeteren.

Wat zijn street canyons?

Dimitri Voordeckers: “Dit zijn brede straten met hoge woninggevels en veel wagens. Door deze structuur van de straat blijven de uitlaatgassen en de stikstofdioxide (NO₂) in deze straten hangen. De Turnhoutsebaan, Mechelsesteenweg, Plantin en Moretuslei en de Belgiëlei zijn enkele Antwerpse street canyons.”

Vanwaar de keuze om de Belgiëlei te onderzoeken?

“De Belgiëlei is een voorbeeld van een straat zoals je ze ook in andere Europese steden ziet. Hier rijden tijdens de spits zo’n zevenhonderd auto’s per uur. De concentraties van NO₂ liggen op 40 tot 45 microgram per kubieke meter, terwijl de Vlaamse norm op 20 microgram en die van de Wereldgezondheidsorganisatie op 10 microgram ligt. Zelfs ’s nachts zakt deze concentratie niet onder de internationale norm.”

Gaat dit niet verbeteren door onder meer de komst van meer elektrische wagens?

Elektrische wagens en de Antwerpse lage-emissiezone hebben een groot effect, maar ze blijken volgens de simulaties nipt onvoldoende om tegen 2030 de Vlaams norm te halen. “Daarom onderzocht ik via simulaties welke ingrepen nodig zouden zijn om de luchtkwaliteit voor voetgangers en fietsers in deze straat gevoelig te verbeteren.”

Over welke ingrepen spreken we dan?

De belangrijkste ingreep is het terugdringen van het aantal wagens per uur naar driehonderd. Bij meer wagens zie je in dit type van straten de luchtverontreiniging toenemen. “Het terugdringen van het aantal wagens kan al door de vier baanvakken in de Belgiëlei terug te brengen naar twee. Daarnaast heb je natuurlijk meer luchtcirculatie nodig. In de Belgiëlei zie je veel garagepoorten met daarachter een openluchtparking. Door deze poorten te verwijderen, krijg je meer luchtverplaatsing en wordt de NO₂ verdund.”

In de Belgiëlei staan in tegenstelling tot de Turnhoutsebaan toch veel grote bomen?

“Die zijn zeker waardevol voor verkoeling en voor de waterhuishouding, maar minder voor het zuiveren van de lucht, zeker met stikstofdioxide. NO₂ wordt slechts traag opgenomen door bomen. Bovendien vormt de kruin van de bomen een dak boven de straat waardoor de luchtverontreiniging blijft hangen. Ik pleit niet voor het verwijderen van de bomen. In het model behield ik hetzelfde aantal bomen, maar deze werden op een andere wijze ingeplant met één bomenrij in plaats van twee. Er kwam ook een bomenrij in de zones waar nu geen bomen staan. Dit zou voor NO₂ reducties geven tot 3% in de voetgangerszones.”

Wat zou het effect zijn van deze ingrepen in de Belgiëlei?

“De luchtkwaliteit zou er gevoelig verbeteren voor voetgangers en fietsers. Op sommige delen zelfs met 20%, waarbij de luchtkwaliteit nipt onder de Vlaamse norm van 20 microgram per kubieke meter blijft.”

Maar nog wel boven de norm van de Wereldgezondheidsorganisatie?

“Klopt. Willen we die norm halen, dan zijn er ingrepen nodig om de algehele luchtkwaliteit of achtergrondwaarden in Antwerpen te verbeteren. Een belangrijke ingreep is de overkapping van de Antwerpse Ring.”