Na een jarenlange strijd tegen de stortbaronnen werd in 1983 in de Rupelstreek feestgevierd. Na vele betogingen, ‘vastketen’-acties tot zelfs een hongerstaking en een bezoek van de Koning wist ALR voor de Rupelstreek een stortmoratorium af te dwingen. In Hoek in Boom werd voor dit heuglijke moment op 15 mei een monument ingehuldigd. De strijd was toen al van begin jaren zeventig bezig.

“Het begon allemaal met het reconversieplan voor de Rupelstreek”, vertelt Eddy Stuer (70). “Ik herinner het mij nog alsof het gisteren was. Hoe we als jonge gasten in het Niels Broek een helikopter zagen landen. Achteraf kregen we te horen dat minister Vlerick (CVP) er zijn beruchte plannen was komen toelichten. De kleiputten zouden worden opgevuld en in het Niels Broek zou nieuwbouw worden gerealiseerd voor de mensen die toen tussen de steenbakkerijen woonden. Het getuigde van een totaal gebrek aan visie en respect voor hoe de steenbakkerijen én de natuur in de loop der tijden het landschap hadden gevormd.”

“We zijn ons toen met een aantal jonge, gedreven gasten meteen beginnen organiseren. Aanvankelijk zouden die putten worden opgevuld met zand van het Blaasvelds Broek waar nu Hazewinkel is. In architect Hugo Lejon (Agalev) uit Willebroek, die zeer bedreven was in de materie en het hart op de tong had, vonden we meteen een medestander.”

“Het verhaal werd er alleen maar slechter op, want er moesten andere bronnen worden gezocht. Voor afvalbaronnen was het een uitgelezen kans. Zij en de politiek vonden mekaar in hun visies. Het ‘socialistische idee’ hierachter - de Rupelstreek was toen nog heel sterk rood gekleurd - was dat ze door de kleiputten op te spuiten, konden afrekenen met de sociale uitbuiting die de steenbakkerijen had getekend.”

Reactionairen

“We botsten dan ook op heel wat tegenwind vanuit de politiek”, pikt Paul De Niel (70) in. Als kunstenaar ontwierp hij de Rode Pijl. “De toenmalige burgemeester van Niel, August Wyn (BSP), noemde ons reactionairen, ‘TAT’s’ (tegen alles tegen). Ook Hugo Lejon werd verketterd. De Rupelstreek werd een vergaarbak voor het ongecontroleerd storten van huisvuil, radio-actief gipsafval, asbest, vliegas en ander chemisch afval.”

Lekkerkerk

“Zelfs afval vanuit Nederland kwam deze richting uit. Zo zijn we eens een vrachtwagen gevolgd vanuit Lekkerkerk waar een gifschandaal aan het licht was gekomen. We kwamen uiteindelijk weer thuis uit”, kaart Eddy Stuer aan. “We hebben toen zelfs ook een ‘toeristische’ route, de Stortroute, ontwikkeld. Die leidde langs 14 storten.”

“Vandaag wordt Vlaanderen opnieuw geterroriseerd”, zuchten de strijders van het eerste uur. “Stortbaronnen azen nu met PFAS, arseen, cadmium en ander gevaarlijk industrieel afval op de putten. Maar kleiputten zoals die van de Rupelstreek, waar de natuur veertig jaar haar gang kon gaan, groeiden uit tot natte natuur als buffer tegen droogte en tot bossen die van de Rupelstreek de long van Antwerpen maken. Momenteel hebben we hier de hangende dossiers van de kleiputten in Terhagen-Boom, de BEGO-put in Schelle en nu Umicore, dat zijn stort in Hemiksem wil uitbreiden. De bal lijkt wel weer aan het rollen.”

“Er is nog altijd een gebrek aan visie. Om deze problematiek aan te pakken, moet ze aan de bron worden aangepakt onder meer door andere productiemethoden en dergelijke, maar niet door gemakkelijksheidshalve en uit puur geldgewin afval in de putten te storten. Daarom zijn we blij dat er nu, zowel bij ALR als ook met Red Onze Kleiputten (ROK) en andere actiegroepen elders, andere mensen opstaan die zich hierin vastbijten en waakhond én klokkenluider zijn. Want na al die tijd en energie, doet het soms pijn. We voelen ons bedot.”

“Het is nog een van de parallellen met toen hoe ze de mensen nog altijd met een kluitje in het riet proberen weg te sturen. Het wordt nu omfloerst voorgesteld als ‘landschapsherstel’ terwijl de afkomst van de grond op z’n minst bedenkelijk is. Het is toch ook raar dat openbare onderzoeken heel dikwijls in de vakantie vallen?”

De stortdreiging komt nu grotendeels van de Oosterweelwerken in Antwerpen. Zo is er het dossier van de kleiputten Boom-Terhagen dat nu bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen ligt. Een uitspraak daarover wordt binnen een aantal weken verwacht. “De grond die zou worden aangevoerd, zou oorspronkelijk uit een zone komen waar het grondwater meer dan 2,5 miljoen keer verontreiniging vertoont dan de maximaal toegelaten norm”, zeggen Frank Van Houtte en Leke Segers van ROK.

“Wie in Vlaanderen naast een put woont, naast natte natuur of een groeve moet oppassen voor stortbaronnen. Dat is de actualiteit van het antistortmonument. Daarom blijft onze slogan ook ‘denk globaal, handel lokaal’. De Rode Pijl is op 13 mei dan ook de plek waar burgerorganisaties van over heel Vlaanderen samenkomen en zich samen organiseren voor hun gezondheid.”

Burgemeester Mennes

Burgemeester van Schelle Rob Mennes (CD&V) voerde destijds ook mee actie met ALR. In zijn gemeente zorgt nu, in het raam van de ontwikkeling van het Berrenheibos, het opvullen van de BEGO-put voor commotie. “In een eerste aanvraag rezen er vele vragen over de herkomst van de grond. Maar dat werd bijgestuurd en in wezen gaat het om dezelfde beweging als bij de naastgelegen SUEZ-put eerder. Vanuit Schelle werd destijds, met het beruchte stort Van den Bosch, de eerste rechtszaak opgestart. Wij volgen dit dan ook nauwgezet op.”

Programma 13 mei

- 14u: Debat over stand van zaken PFAS-schandaal na twee jaar bij steenbakkerij Peeters-Van Mechelen op Noeveren 261 in Boom

- 17u: start ambachtenmarkt, eten en drinken met uitreiking ‘Milieufaam’ en ‘Milieublaam’ aan Rode Pijl, Hoek 76 in Boom

- 20u: start optredens met Messed Up Universe, Shakedowntim en Menno Buggenhout

Bart Roggeman

Alle info vind je op www.alrvzw.be