Rudolf Eyckmans (rechts) met een portret van zijn grootvader ‘Peer den eiring’ én hondenslachter, dat hij enkele jaren geleden aan Ten Boome schonk. — © RR

Beestige Erfgoeddag in zuidrand: “Mijn grootvader verstopte het hondenvlees onder de mosselen, daar waren de Duitsers vies van”

Boom -

Het thema van de Erfgoeddag, ‘Beestig’, is dit jaar Boom op het lijf geschreven. De Bomenaars dragen al jaar en dag de bijnaam ‘Onnefretters’, een erfenis uit de Wereldoorlogen. Destijds waren er in Boom hondenslachterijen. De grootvader van Rudolf Eyckmans (82) was een van hen. En dan hebben we nog niet gesproken over ‘schep’, een streekgerecht van paardenstoofvlees.

Bart Roggeman

In samenwerking met Geschiedkundige Studiegroep Ten Boome wordt tijdens Erfgoeddag, op zondag 23 april, in het parochiaal centrum in de Hoogstraat een beeld geschetst van de tijd waaraan de Bomenaars hun bijnaam te danken hebben. Rudolf Ecykmans uit Terhagen kan er uren over vertellen. Zijn grootvader, Pieter Karel Buelens (1877-1962), was een van die hondenslachters. Die droeg trouwens nog een andere, beestige bijnaam, ‘Peer den eiring’, omdat hij met haringen leurde.

“Het verhaal gaat dat tijdens de Eerste Wereldoorlog de hondenslachterijen bloeiden, maar mijn grootvader deed dat al eerder, nog voor de eeuwwisseling”, weet Eyckmans. “Hij had in een circus gewerkt waar hij verliefd werd op een hondenafrichtster. Hij zag er hoe hondjes die te oud werden of die een poot braken en niet meer mee konden, in de pot belandden. Tijdens een van zijn omzwervingen kwam hij bij een weduwe terecht die kloeg geen eten te hebben voor haar zeven kinderen. Uit dank voor haar gastvrijheid besloot hij een hond te slachten. Zo is de bal aan het rollen gegaan.”

‘Peer den eiring’ op een gesimuleerde foto met hondenkar. — © rr

De werktuigen waarmee Peer de honden slachtte. — © bar

“De honden ging hij halen in Vilvoorde waar ze speciaal werden gekweekt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog ontstond er een ‘officïele slachterij’ in de Antwerpsestraat en later op de A12. Maar er waren er ook die het in hun achtertuin deden, zoals mijn grootvader.”

Hoewel de Bomenaars daardoor de naam Onnefretters kregen, was het niet voor eigen consumptie, maar voor export naar grootsteden als Brussel en Antwerpen. “Mijn grootvader verstopte het hondenvlees onder een laag mosselen, daar waren de Duitsers vies van en wist hij aan de controles te ontsnappen”, weet Ecykmans.

“Ook in de Tweede Wereldoorlog gebeurden die praktijken nog. Ik had zelf een hondje, Fannyke. Tijdens de bevrijding werd het overreden, de dag erna stond Fannyke op tafel in een stoofpot. Pas op het sterfbed van mijn moeder kwam ik dat te weten.”

Paardenstoofvlees

Waren de Bomenaars niet echt zelf Onnefretters, wat aten ze dan wel? Hét Boomse streekgerecht is schep: paardenstoofvlees. Op de steenbakkerijen leverden vele paarden zwaar werk. Als ze oud en versleten waren, belandden ze in de stoofpot en werd er schep van gemaakt. Ook vandaag wordt dit streekgerecht nog altijd gesmaakt.

Tijdens Erfgoeddag kan je ook een ritje in een echte hondenkar maken.

Wat is er nog in de zuidrand te beleven?

Een zicht op de maquette van Tram 50. — © rr

Terhagen: Tram 50

Museum Rupelklei in Terhagen (Rumst) heeft het niet over beestjes, maar belicht de nevenbedrijven die in de schaduw van de steenbakkerijen floreerden. Scheepswerven, bagger- en kraanfabrikanten, railmakers voor de spoorbanen en last but not least Tram 50 die tot 1966 voor het transport van de afgewerkte producten zorgde. De mensen van het Spoor-0-team tonen in het museum hun maquette die maar liefst twee vierkante meter groot is. Ze geeft bijzonder natuurgetrouw deze tramlijn weer tussen Rumst Statie en de wissel in Terhagen. Het geheel is een unieke tentoonstelling, want op een uitzondering na (FDP-Frateur–De Pourcq) zijn al die bedrijven samen met zowat alle steenbakkerijen verdwenen. De tentoonstelling is toegankelijk van 10u tot 18u. (jw, fisp, bar)

Niel: molens en trekdieren

Een hondenkar in de ‘Antwerpsestraat’ in Niel die werd ingezet voor handel. — © Niels Erfgoedarchief

Het Niels ErfgoedArchief heeft een tentoonstelling samengesteld over eeuwen natuurlijke energie en dierenkracht in Niel en de Rupelstreek. De expo belicht de ‘Molens in de Rupelstreek, met de wind-, water- en de typische rospotaardemolens. Daarnaast komen de trekdieren zoals paarden en honden aan bod. Deze werden ingeschakeld in het economische proces van steenbakkerijen en de handel. Er zijn ook twee publicaties over uitgebracht. De tentoonstelling is te bekijken van 10u tot 18u in het atrium van het gemeentehuis. (jw, fisp, bar)

Vogels in Kontich, bijen in Mortsel

De toeristische samenwerking De Zuidrand zet drie initiatieven in de kijker. Wie oude foto’s heeft van jaarmarkten, kermissen, braderies en veeprijskampen waarin dieren de hoofdrol spelen, mag deze zondag tussen 14u en 17u naar de bibliotheek van Kontich brengen. In het documentatiecentrum van Kontich loopt er een tijdelijke tentoonstelling van vogels die tijdens de eerste helft van vorige eeuw in de gemeente zijn gevangen. De deuren zijn geopend van 11u tot 18u.

De Hovese Erfgoeddag speelt zich af in de Markgraaf in de Kapelstraat. Alle beestige tekeningen, schilderijen en foto’s die de afgelopen weken zijn ingestuurd, worden er getoond. Heemkundige Kring De Markgraaf stelt ook enkele kwartierstaten, een vorm van stambomen, voor.

Mortsel richt zich op de bijen. Iedereen kan zich aansluiten bij workshops zaadbommetjes, bijenhotels of bijenwaskaarsen maken. Door een virtual reality-bril kijken, maakt duidelijk wat een maatschappij zonder bestuivende insecten kan betekenen. Voor het Japanse verteltheater en een bezoek aan de imkers is het nodig om op voorhand te reserveren. (jw, fisp, bar)

Heemmusea Hemiksem en Schelle

In het heemkundig museum in de Sint-Bernardusabdij in Hemiksem wordt de relatie mens-dier belicht in verschillende aspecten zoals het dier als archeologische vondst, het productieve dier in de landbouw en de nijverheid of het dier als (sport)partner voor de mens. Voor de jeugdige bezoekers is er een zoektocht met beeldfragmenten.

Ook bij de buren van heemmuseum Bystervelt in Schelle is er met de expo ‘van zakmes tot slagersmes’ een link naar het thema. (jw, fisp, bar)

Aangeboden door onze partners

Hoofdpunten

Aangeboden door onze partners