In de jaren zestig was het plan opgevat om een kanaal te graven dat het noordelijke deel van de Antwerpse haven verbond met het Albertkanaal. De economische argumenten waren dat deze nieuwe verbinding het mogelijk moest maken om een grotere tonnage te verschepen en opstoppingen te vermijden.

Het traject van de nieuwe vaarweg situeerde zich in de Antwerpse Voorkempen en volgde de Antitankgracht, die net voor de Tweede Wereldoorlog werd gegraven. Aanvankelijk was het protest zeer kleinschalig. Vooral plaatselijke bewoners verzetten zich tegen de onteigeningen tijdens de voorbereidende werken.

Vanaf 1973 - dus exact 50 jaar geleden - kreeg de antiduwvaartbeweging vaart en ook het parlementair debat werd intenser. Lokale actiegroepen organiseerden zich in het actiecomité Red de Voorkempen, en later in het Nationaal Comité tegen de Duwvaart.

Red de Voorkempen bundelde en coördineerde de krachten van de verschillende lokale milieugroepen langs het geplande tracé, en waar deze niet bestonden, werden al snel nieuwe groepen opgericht. Begin 1973 werd Red de Voorkempen organisatorisch hervormd en werd de actie om het geplande duwvaartkanaal tegen te houden opgestart. Er werd een informatie- en sensibiliseringscampagne georganiseerd om de bevolking in de regio te informeren en er vonden allerlei kleine acties plaats. Het duurde niet lang eer een ongezien protest door het Antwerpse raasde.

Stad overspoeld

Onder tot de verbeelding sprekende namen als Duweling, Fietseling, Doemeling en Trietseling werden tienduizenden handtekeningen tegen het project verzameld en werd de Antwerpse binnenstad overspoeld door meer dan vijfduizend fietsers. Tegen zoveel geweld bleken de plannenmakers en beleidsmensen niet bestand en de plannen voor het duwvaartkanaal werden afgevoerd. Het staat bekend als een sleutelmoment voor het opkomend milieubewustzijn in Vlaanderen.

25 jaren lang hebben jongeren de Antitankgracht en omliggende bossen zwerfvuilvrij gemaakt. Later werd dit werk verdergezet door verschillende ‘Mooimakers’. Ex-gouverneur Camille Paulus werd peter van deze jongerenbeweging.

Hun embleem was het rommelopdepot-mannetje. De verbazing was groot toen de jongeren vernamen dat de Antitankgracht gedempt zou worden voor de aanleg van de tweede spoorontsluiting. Uiteindelijk werden deze plannen opgeborgen en werden nieuwe tracés uitgetekend. Begin 2000 kreeg Red de Voorkempen - met het initiatief om de verschillende actiecomités tegen de tweede goederenspoorlijn voor de haven te bundelen – een nieuwe adem.

Langste beschermd landschap

Verschillende belangengroepen -zoals GroenRand- zijn nu actief bezig met de opwaardering van de Antitankgracht. Ondertussen is de gracht geëvolueerd naar een groots natuurverbindingsgebied. Dankzij een lengte van 33 kilometer is de gracht daarmee het langste beschermde landschap van Vlaanderen.

Donderdag 20 april wordt in kasteel Vrieselhof om 19u hulde gebracht aan deze groene helden. Er is een fototentoonstelling van Ivo Bylemans en wijlen Leon Lembrechts/

Gratis (verplicht) inschrijven: dirk.weyler@hotmail.com