“Clio heeft eindelijk haar groene lauwerkrans terug”, klinkt het bij de onderzoekers. Sommige stukjes van de groene verf die de zeventiende-eeuwse schilder in zijn werk ‘De schilderkunst’ gebruikte, verkleurden namelijk in de loop der eeuwen van groen naar blauw. Nu is dat, althans op het scherm, weer hersteld. 

Het onderzoek op het schilderij gebeurde in het Kunsthistorisches Museum van Wenen, met een scanner die de Belgische onderzoekers zelf ontwikkelden. Eerder werden de beroemde schilderijen ‘Het meisje met de parel’ (eveneens van Vermeer) en ‘De nachtwacht’ van Rembrandt ook al met die scanner onderzocht.

Visitekaartje

‘De schilderkunst’ is een zeldzaam werk van Vermeer waarin je de schilder zelf afgebeeld ziet staan. Het werk werd door Vermeer als zijn visitekaartje beschouwd en toont een interieur waarin het licht van links binnenvalt. De schilder is aan zijn ezel aan het werk om Clio, de muze van de geschiedenis en van de poëzie, op het doek vast te leggen.   

“Wat opvalt aan dit 350 jaar oude werk is de verkleuring van groen naar blauw van sommige onderdelen”, zegt dr. Frederik Vanmeert. “Als je voor het schilderij staat, dan valt die verkleuring het meeste op ter hoogte van de lauwerkrans van Clio. In plaats van glanzend groen heeft die nu ongeveer dezelfde kleur aangenomen als haar helderblauwe mantel. Het lijkt wel of Vermeer haar een hoofddeksel van bijpassende kleur wou geven.”  

Volgens dr. Elke Oberthaler uit Wenen gebruikte Vermeer voor de diepgroene glans van de lauwerkrans een duur mengsel van ultramarijn blauw en een gele kleurstof. “Dat laatste is echter niet bestand tegen de tand des tijds waardoor de gele kleur vervluchtigde en het glanzende groen gradueel tot helder blauw verkleurde”, aldus Oberthaler.

“Natuurlijker”

In samenwerking met de Weense conservatoren gingen de Belgische onderzoekers op digitale wijze de oorspronkelijke kleur van Clio’s lauwerkrans reconstrueren. “De reconstructie levert een veel natuurlijker ogend beeld op van Clio”, besluit professor Koen Janssens. “We zijn er zeker van dat Vermeer haar oorspronkelijk op deze wijze geschilderd heeft. Mogelijk kan deze methode van digitale kleurreconstructie nog toegepast worden op andere werken.”

Alle resultaten van het onderzoek worden op 28 maart voorgesteld op een internationaal wetenschappelijk symposium over het oeuvre van Vermeer, georganiseerd door het Rijksmuseum Amsterdam, in de marge van de grote overzichtstentoonstelling.