Studium Generale vzw brengt sinds de oprichting in 2001 historische studies uit over Balen, de Kempen en de provincies Antwerpen en Limburg, met voornamelijk de nadruk op de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. Binnenkort komt het 61ste boek uit: De Balense politie in actie tijdens en na de Tweede Wereldoorlog (1942-1948).

“Het idee is ontstaan tijdens mijn werk aan mijn vorige boek over bandietenbendes die tijdens en na de oorlog actief waren in Limburg”, vertelt auteur Kamiel Mertens. “Omdat ik voor het opzoekingswerk heel wat processen-verbaal mocht inkijken, vroeg ik mij af hoe het precies in Balen zat. Uiteindelijk kreeg ik ook toestemming om de pv’s in te kijken die de Balense politie had opgesteld tijdens de Tweede Wereldoorlog, op voorwaarde dat de privacy van nabestaanden gerespecteerd bleef.”

De processen-verbaal die Kamiel Mertens kon bestuderen, dateerden uit de periode 1942-1948. “Waarom er geen pv’s waren van de periode voordien, is te verklaren doordat er pas in 1942 een eerste politiecommissaris was aangesteld voor Balen”, zegt Mertens. “Op de vraag of de agenten of veldwachters voor 1942 geen pv’s hebben opgesteld, heb ik geen antwoord gekregen.”

In Balen waren er voor 1942 ook wel politieagenten en veldwachters actief, alleen had de gemeente tot dan geen commissaris. In 1942 kwam die er wel met Eduard Vos. “Hoewel ons land op dat moment bezet was door de Duitsers, stond de werking van Justitie in België voor een groot deel los van de bezetter”, vertelt Mertens.

“Alleen voor zaken waarbij Duitse militairen, eigendommen en installaties betrokken waren en zaken die door de Duitsers zelf waren verboden, werden opgevolgd door de bezetter. Voor de handhaving van de wet bij de gewone burgers bleef de politie bevoegd. Het ging dan van zaken zoals verkeersovertredingen, ongevallen, caféruzies en diefstal, maar ook doodslag en moord. Als commissaris bleef Eduard Vos ook altijd neutraal ten opzichte van de bezetter tijdens de oorlog en de Balense lokale politiek nadien.”

De middelen die de politie toen ter beschikking had, waren volgens Kamiel Mertens ook niet te vergelijken met nu. “De politie ging toen doorgaans te voet en soms met de fiets op pad”, zegt hij. “Ze hadden ook geen mobiele telefoons, computers en zelf geen fototoestel. Dat verklaart ook waarom er heel weinig foto’s bestaan van het politiekorps in die tijd. De samenleving in een plattelandsdorp als het toenmalige Balen was ook heel anders dan nu. Dit situatie wordt ook geschetst in het boek, maar het grootste deel wordt toch ingenomen door de pv’s. Daarin zie je hoe gevarieerd het politiewerk toen al was. Van een banale caféruzie tot zelfs een moordzaak, alles kwam er aan bod.”

Het boek ‘De Balense politie in actie tijdens en na de Tweede Wereldoorlog (1942-1948) verschijnt op zaterdag 29 april. Wie tot zaterdag 15 april intekent via www.studiumgeneralevzw.be, betaalt 22 euro (plus eventueel 6 euro extra voor verzending). Nadien kost het boek 27 euro.

www.studiumgeneralevzw.be