Met drie inzamelmomenten hoopt erfgoedcel Kempens Karakter zo veel mogelijk oude vlaggen, vaandels en wimpels van verenigingen en organisaties in haar werkgebied te kunnen inventariseren. De bedoeling is dat vertegenwoordigers van die verenigingen met hun vlag langskomen, zodat de medewerkers ze kunnen fotograferen en inventariseren. Telkens is ook een expert aanwezig die de betrokkenen heel concrete informatie kan geven over hoe ze het kleurrijke en kostbare kleinood van de vereniging in de beste staat kunnen bewaren.

“Want elke stof vraagt toch wel een andere aanpak”, verduidelijkt algemeen coördinator Jeroen Janssens van Kempens Karakter. “De vlaggen uit de 19de eeuw zijn vaak uit fluweel gemaakt en uit veel verschillende lagen opgebouwd. Die moet je op een andere manier conserveren dan de vlaggen uit zijde die onder meer in de jaren vijftig van de twintigste eeuw werden vervaardigd. Hoewel je merkt dat die oude vlaggen echt een hoge kwaliteit hebben, kregen die vaandels in de loop der tijden wel wat te verduren. Denk maar aan blootstelling aan vocht en licht. Daarnaast waren het tenslotte echte gebruiksvoorwerpen, met slijtage van het eigen gewicht aan de vlaggenstok.”

Uithangbord

In samenwerking met de archeologische werkgroep Mercurius organiseerde Kempens Karakter vorig jaar in Bouwel (Grobbendonk) al een tentoonstelling met vlaggen van verenigingen uit die (deel)gemeentes. Die prelude op het grotere project is nu als virtuele expo op de website terug te vinden. Voor Grobbendonk alleen al gaat het om 25 vlaggen.

“Vroeger had élke vereniging een vlag. Dat gaat van muziekverenigingen en sportclubs over oud-strijdersgroepen en jeugdbewegingen tot vakbonden en bewegingen als Femma en Okra. Ook nu nog worden nog vlaggen gemaakt, maar dat gebeurt in een textieldrukkerij, terwijl dat vroeger echt ambachtelijk handwerk was. Een dergelijke handgemaakte vlag kostte vaak ook een flinke duit, maar die was ook echt belangrijk. Voor een vereniging was die vlag een echt uithangbord van waar ze voor staat. Je mag niet vergeten dat er vroeger vaak om uiteenlopende redenen optochten en stoeten waren, waarbij het vaandel trots werd gedragen.”

Symboliek

Terwijl moderne vlaggen vaak niet meer dan een logo en locatie omvatten, zijn vooral de oudere exemplaren vaak pareltjes van symboliek. “Die vlaggen vertellen vaak een heel verhaal”, zegt Jeroen Janssens. “Langs de ene kant zitten ze vol verwijzingen naar de aard van de vereniging, zoals muzieknoten of een lier bij een fanfare, maar langs de andere kant dikwijls ook naar het dorp van herkomst. Dat kan bijvoorbeeld met een afbeelding van de kerk, het dorpsplein of het landschap. Het is de bedoeling later tentoonstellingen rond Met Vlag en Wimpel te organiseren, waarbij we aan de hand van de vlag het verhaal van de vereniging uit de doeken doen.”

Kempens Karakter is als erfgoedcel actief in de Kempense gemeentes Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Hulshout, Lille, Olen en Vorselaar, en de Mechelse gemeentes Berlaar, Duffel, Heist-op-den-Berg, Lier, Nijlen en Putte. Met Vlag en Wimpel houdt drie inzamelmomenten: dit weekend (10 en 11 maart) in kasteel Le Paige in Herentals, op 5 en 6 mei in het Stadskantoor in Lier en op 9 en 10 juni in de sporthal in Heist-op-den-Berg, overal telkens van 14u tot 17u. “Voor wie een van die dagen echt niet langs kan komen, proberen we apart een afspraak te maken”, zegt Jeroen Janssens.

www.kempenskarakter.be, www.kempenserfgoed.be