Lang voor de Antwerpse Zes was er Io Van Oostveldt: MoMu toont vergeten ontwerpen van 94-jarige pionier

94 is Io Van Oostveldt inmiddels, en haar ogen zijn sterk verminderd. Dat haar kledingstukken in het museum belanden en dat ze erkend wordt als Antwerpse modepionier stemt haar blij, maar ze kan alles wel relativeren. “Ik was een buitenbeentje, geen echte modeontwerpster. Ik deed wat ik wilde toen, ik had daar geen pretenties over. Ik wilde altijd dingen proberen die niet op de markt waren. Ik wilde andere materialen gebruiken en experimenteren met vormen”, blikt ze terug.

Toch was ze zeker geen hobbyist. Ze stamt uit een artistieke familie van schilders. Haar vader was de oprichter van het Instituut voor Confiserie en Pasteibakkers, het latere PIVA, en stond erop dat ze Latijn-Grieks studeerde voor ze naar de Antwerpse Academie mocht. Daar ontmoette ze Mark Verstockt, met wie ze in 1953 huwde. Ze woonden in een hoeve in Brasschaat die ze gaandeweg lieten verbouwen tot een merkwaardige atelier-woning waar binnen- en buitenlandse vrienden als Piero Manzoni of Yayoi Kusama graag op bezoek kwamen. Hun drie kinderen zouden ook voor een artistieke carrière kiezen: dochter Katie als danspedagoge, Bart als fotograaf en videast, Serge als componist.

Mark Verstockt

Haar eigen artistieke carrière zette Io Van Oostveldt op pauze. “Er kunnen geen twee kunstenaars in een huishouden zijn, zei Mark me. Dus heb ik mijn plan getrokken.” Die plantrekkerij bestond uit het assisteren van haar echtgenoot bij zijn grootschalige projecten en uit de creatie van kledij, aanvankelijk voor haar kinderen en zichzelf, daarna voor kennissen, en ten slotte op bestelling.

Midden jaren zestig kocht Van Oostveldt een breimachine, toen een nieuwigheid. Al snel ging ze niet aan de slag met klassieke wol, maar experimenteerde ze met moderne materialen. Zo gebruikte ze kerstslingers. Aan een fabrikant vroeg ze om een soepele chenilledraad met lurexglitters te maken. Dat materiaal werd haar handelsmerk en inspireerde haar tot opvallende feestcreaties, die aansloten bij de discosfeer van midden jaren zeventig.

De bestellingen kwamen vlot binnen vanuit progressieve artistieke kringen, die de creaties op vernissages en feesten hadden gespot. Op een bepaald moment waren er acht breisters en naaisters aan het werk. Toch bleef de productie noodgedwongen beperkt. Alles werd als pièce unique gemaakt en vanuit Brasschaat verhandeld. Slechts een fractie van alle ontwerpen werd daadwerkelijk uitgevoerd. Van Oostveldt moest ook een serieuze tegenslag incasseren toen ze een patent wilde nemen op haar lurexdraad. De fabrikant bleek die inmiddels stilzwijgend voor eigen rekening gecommercialiseerd te hebben.

Geometrisch

Na de glitter van de jaren zeventig versoberden haar creaties. Van Oostveldt verwerkte toen vooral geometrische patronen die haar man en diens collega’s in schilderijen gebruikten. Een hoogtepunt was een trouwjurk uit louter vierkante stukken organza uit 1986.

In de jaren negentig, toen de Antwerpse Zes de Scheldestad op de modekaart zetten, stopte Van Oostveldt abrupt met haar kledingproductie en ging ze zich weer op plastische kunst toeleggen. Ze maakte reliëfs met glitterend metaalvijlsel en assemblages van meetlatten. Die waren vorig jaar te zien toen het M HKA een tentoonstelling rond het archief van Mark Verstockt opzette. Nu belanden ook voor het eerst de modeontwerpen en een dertigtal kledingstukken van Io Van Oostveldt in een museum.

Geometrically wired. Io Van Oostveldt tussen kledij en kunst loopt nog tot 30 juli in het ModeMuseum. Info: www.momu.be