“Als het goed gaat met de otter, dan gaat het ook goed met onze natuur”, meent coördinator Dirk Weyler van GroenRand. Hij droomt er al jaren van om van het gebied langs de Antitankgracht een klein otterparadijs te maken. “Alle natuur- en bosgebieden langs de Antitankgracht met elkaar te verbinden tot één aaneengesloten gebied, is belangrijk voor de terugkeer van de otter. De Antitankgracht is dan ook de levensader door de Voorkempen.”

Het nu voorliggende soortenbeschermingsprogramma heeft een looptijd van vijf jaar en plant alvast een belangrijke aanzet om de ottersoort beter in stand te houden. De grote uitdagingen zijn daarbij de ontsnippering, het terugdringen van de risico’s op verkeerssterfte en het verbeteren van de waterkwaliteit.

“Natuurpunt kreeg in 2019 dankzij een studie van WWF, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek en UAntwerpen, een goed beeld van de opportuniteiten en de knelpunten voor de otter hier”, weet Weyler. “Concreet gaat het om het wegwerken van prioritaire verkeersknelpunten, het aanleggen van fauna-uitstapplaatsen langs waterlopen en kanalen en zorgen voor schuil- en rustplaatsen.”

Schuilplaatsen zijn cruciaal

“De otter is een paraplusoort en heeft een groot leefgebied nodig. De otter is dus meer gebaat bij natuurherstel op landschapsniveau dan versnipperde inspanningen verspreid over Vlaanderen.”

Om het dier terug te brengen moet je de water- en habitatkwaliteit verbeteren. Het vraagt een gezond en voldoende groot visbestand. Otters voeden zich immers voor 80% met vis. Hier vaart het hele gebied wel bij. Vispopulaties doen het beter en de natuur naast de waterlopen herleeft. Dat is dan weer goed voor insecten, vogels en andere soorten.”

Het verkeer is de grootste doder van de otter. In 2017 in Kalmthout werd een otter overreden. “We werken aan een ontsnipperingsplan om de otter te beschermen. Die heeft naast vis en proper water, ook voldoende rustplaatsen en zo’n veertig kilometer oever nodig om zich met z’n jongen te kunnen nestelen. De Antitankgracht is hiervoor geschikt.”

Het soortenbeschermingsprogramma schenkt aandacht aan deze schuilplaatsen. “Om deze strook te verbreden en te versterken konden we gelukkig rekenen op het aankoopbeleid van Natuurpunt en ANB. Daarbij is het essentieel dat in deze zones de nodige rust kan gegarandeerd worden, en menselijke betreding er maximaal wordt beperkt.”

Hoewel otters zeer schuw zijn en zich slechts uiterst zelden laten waarnemen, hebben zij een behoorlijk hoge tolerantie tegenover menselijke verstoring, voor zover de nodige dekking en vluchtmogelijkheid voorhanden zijn. “Veruit de meeste recreatie vindt overdag plaats, terwijl otters in de regel ’s nachts actief zijn en zich overdag terugtrekken in veilige zones. Ze zijn dan ook een belangrijke factor voor de terugkeer van de otter.”

Otter is terug!

De otter was vroeger nochtans in al onze waterlopen terug te vinden, maar een combinatie van factoren deden de soort de das om. Na een laatste waarneming in 1984 werden in 2012 de eerste otters opnieuw vastgesteld in Vlaanderen. Sindsdien zijn er een handvol.

“Dat ze terug zijn kunnen we beschouwen als een goede duw in de goede richting, maar het is nog geen succesverhaal. We hopen dat daar nu wel meer vaart in kan komen dankzij het goedgekeurde soortenbeschermingsprogramma”, stelt Weyler hoopvol.

  (Elke Lamens)