Ik sta hier naast een tevreden vrouw?

Naima Aouni: “Heel tevreden. Vrijdagavond werd het portret voorgesteld. Het wordt voorlopig in de expo KOPPEN tentoongesteld tot 30 maart in de kunstinstallatie Every Collection Hides Another Collection. Daar kan je ook andere werken van mij bewonderen. Ik schilder al tien jaar. Deze opdracht is de doorbraak in mijn carrière.”

Hoe begon jouw carrière als kunstenares?

“Ik ben een autodidact. Tien jaar geleden begon ik thuis zelf te schilderen en te experimenteren. Ik besloot om meer kennis op te doen en me in te schrijven aan de Sint Lucas Academie in Antwerpen. Ik woonde al in Antwerpen, maar ging toch op kot om mijn eigen atelier op te richten. Dat hielp me enorm om verder te groeien in de kunstsector. Inhoudelijk heb ik niet veel uit mijn studies gehaald, maar conceptueel heb ik veel bijgeleerd.”

“Ik zat in mijn tweede jaar en woonde enkel de verplichte lessen bij. De docenten vroegen me of ik het nog zag zitten om mijn studies te voltooien, maar het lukte me niet. Ik schreef me uit en begon als zelfstandige. Ik werkte ook als jobstudent in de supermarkt en deed verschillende andere vakantiejobs. Ik ben niet gemaakt om naar school te gaan en vakantiejobs te doen. Mijn hoofd zat toen ook al bij kunst. Ik wilde altijd zo snel mogelijk naar huis gaan en schilderen. Dat heb ik dus gedaan.”

“Ik heb geen conventionele jeugd gehad. Ik was altijd heel ziek en had last van astma. Ik kwam veel in contact met artsen. Ik droeg ook vaak een zuurstofmasker. Dat maakte dat ik veel stilzat en begon na te denken over de fragiele kant van de mensheid. Mijn allereerste reeks die ik schilderde, waren portretten van dokters en patiënten met een beademingsbuis. Dat vond het publiek erg schokkend. Het voelt alsof we nog bang zijn om geconfronteerd te worden met de ongezonde kant van de mens.”

Wat is kunst voor jou?

“Voor mij is kunst heel simpel. Het is een intieme kant van jezelf blootleggen en die aan de buitenwereld tonen.”

Hoe zou je je eigen stijl omschrijven?

“Natuurlijk realisme. Ik schilder enkel portretten. Het individu is de protagonist in mijn werk. Sinds een aantal jaren bewandel ik het pad van de klassieke westerse figuratieve teken- en schilderkunst. De techniek die ik gebruik, is olieverf op paneel, of op linnen. Ik schilder onbekende mensen met wie ik een affiniteit voel. De ogen van mijn modellen zijn een cruciale selectiecriteria. Vaak overmand door melancholie probeer ik de geportretteerden zo kwetsbaar mogelijk af te beelden.”

“De voorbije jaren schilder ik ook vaak in geel. Ik vind dat een fascinerende kleur. Alle huidskleuren van mensen schilder ik al sinds enkele jaren in het geel. Ik probeer nu met meer kleur te werken. Ik vroeg aan mevrouw Berx om verschillende kleuren van bloesjes aan te trekken voor de foto’s. Uiteindelijk opteerde ik ervoor om ze in haar blauwe hemd te schilderen.”

Voelde je dan ook meteen een affiniteit met gouverneur Cathy Berx?

(lacht) “Dat is een ander verhaal. Een eenvoudig verhaal waar een heel proces achter schuilt.”

Vertel.

“Het was een lange zoektocht voor de keuze op mij viel en ik benaderd werd. Ik geef kunstenares Karin Hanssen alle credits van de wereld. Ze vroeg mij of ik geïnteresseerd was in het project. Ik heb meteen ja gezegd. Het is mede dankzij haar dat ik zo ver ben geraakt. Ik had dit nooit gedacht. Ik vond het aanvankelijk erg intimiderend omdat het over een politiek figuur ging. Ik heb er het beste van gemaakt en vrijdagavond landden we er eindelijk mee.”

“Het provinciehuis en mevrouw Berx hebben mijn werk eerst beoordeeld en me toen een opdracht gegeven die ik moest uitwerken. Ik was geslaagd voor mijn opdracht. Dat was dus mijn golden ticket.”

Hoe zag heel het proces er uit?

“Door de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne was het project gaan schuiven. Voor ik aan mijn portretten begin, vind ik het belangrijk dat ik mijn geportretteerde eerst fotografeer. Ik heb enkele afspraken gemaakt met mevrouw Berx en we hebben verschillende pistes uitgewerkt. Ik heb haar op de eerste verdieping van het provinciehuis gefotografeerd. Nadien ben ik met dat materiaal aan de slag gegaan.”

Was er meteen een klik tussen jou en gouverneur Berx?

“Absoluut. Ondanks haar functie als gouverneur van Antwerpen is ze iemand die down to earth, open en warm is. Ze is zeer toegankelijk. Ze vertelde mij over haar persoonlijke ervaringen, haar voorliefde voor Shakespeare zijn boeken, muziek en dat ze graag naar het kunstencentrum De Singel gaat.”

“Tijdens onze gesprekken borrelde het idee op om haar portret anders te schilderen dan die van haar voorgangers. Deze traditie begon in 1923. De mannelijke gouverneurs droegen altijd militaire uniformen en oefenden veel gezag uit. Bij het portret van mevrouw Berx wilde ik er mijn eigen draai aan geven. Toen opperde ik met het idee om in haar portret ook haar liefde voor boeken en De Singel voor te stellen.”

“Daarnaast wilde ik absoluut ook dat zij gezag zou uitoefenen. Op het portret staat ze daar met gekruiste benen en één hand op haar boeken. Dat toont dat ze ondanks haar leiderschapsfunctie zeer toegankelijk en menselijk is.”

Wat was er zo moeilijk aan deze opdracht?

“Het vertrouwen van mevrouw Berx en het provinciehuis winnen. Ik kwam in contact met een belangrijke politieke figuur van onze stad. De deadline die ik voor mezelf had opgelegd, haalde ik niet. Ik heb toen een versnelling hoger geschakeld om het project tijdig af te ronden. Het was af en toe ook moeilijk om af te spreken met mevrouw Berx, maar dat is uiteindelijk goed gekomen.”

Je bent de eerste vrouwelijke kunstenares die een portret heeft gemaakt van de eerste vrouwelijke Antwerpse gouverneur. Heb je hierbij stilgestaan?

“Ik moet eerlijk zijn: neen. We leven nog steeds in een wereld waar mannen domineren. Voor mij is het vanzelfsprekend dat ook vrouwen zulke politieke beroepen uitoefenen. Het is zelfs bewezen dat vrouwelijke leidersfiguren beter fungeren dan mannen. Ik ben enorm trots op mevrouw Berx. Ze verricht haar werk met hart en ziel en doet elke dag haar uiterste best.”

“Mijn eigen situatie als vrouw is nog anders. Op sociale media heb ik ervoor gekozen om mijn gezicht bewust niet te tonen. Ik hou niet van aandacht en wil ook niet dat de mensen de aandacht op de kunstenares richten in plaats van het kunstwerk zelf. Op Instagram denken veel mensen dat ik een man ben. Ik schilder heftige en pakkende beelden die de melancholie bij een mens moet voorstellen. Op deze manier word ik meteen geassocieerd met een man. Er heerst een foute perceptie over mij op sociale media. Ik ben trots om een vrouw te zijn en wil het nog ver schoppen in het leven.”

Heb jij verder nog ambities?

“Ik beschrijf mezelf als iemand die heel ambitieus en gedreven is. Ik wil blijven schilderen. Ik doe het niet om mijn werkjes te verkopen of naamsbekendheid te creëren. Ik doe het voor mezelf. Uit al mijn kunstwerkjes heb ik veel geleerd. Het leven is doorgaans een leerproces en je leert elke dag iets bij.”

De Antwerpse gouverneurs

Dit zijn de portretten van de Antwerpse gouverneurs doorheen de laatste eeuwen. Je kan de werken gaan bewonderen in de kelderverdieping van het provinciehuis.