Op het Schoonselhof vond dinsdag de uitvaart van Rita plaats. Rita werd 71 jaar, woonde in de Petrus de Beuckelaerlaan, had een dochter en overleed in het ziekenhuis. En dat is alles wat de aanwezigen op Rita’s uitvaartplechtigheid van haar weten. Ze waren met vijf, maar niemand kende Rita of had de vrouw ooit persoonlijk ontmoet. Rita stierf een eenzame dood en om haar toch een mooie uitvaart te geven, werden VONK & Zonen, de organisatie achter De Eenzame Uitvaart ingeschakeld.

En daarom was een van de aanwezigen dinsdag dichter Bart Stouten. Hij is één van de zes Dichters van de Eenzame Uitvaart in Antwerpen. Wanneer iemand sterft en niemand te bereiken is om de uitvaart te organiseren of bij te wonen, worden de dichters gevraagd om een gedicht te schrijven en voor te dragen om toch nog een persoonlijke noot in de ceremonie te brengen.

Minder is meer

Voor Bart was het de vijfde keer dat hij een gedicht schreef voor een eenzame overledene. “Die vraag komt altijd pas een paar dagen op voorhand bij ons terecht. Dan krijg ik de weinige info die ze daar hebben over de overleden persoon doorgespeeld en tracht ik zo’n persoonlijk mogelijk gedicht te maken. Ik krijg liever minder dan meer informatie. Dan ben ik vrijer om iets universeler te maken. We maakten ook al eens een ceremonie voor een man die ze langs de weg hadden gevonden na een ongeval. Zo’n situatie is moeilijker om in een gedicht te vatten”, zegt Bart.

Met de weinige info over het leven van Rita wist Bart toch een afscheidsgedicht te maken speciaal voor Rita. “Het is niet het juiste woord, maar ik vind het best fijn om zoiets te doen. Ik ben erg spiritueel en ik geloof dat onze woorden hier vandaag toch nog ergens worden gehoord. Het is mooi hoe de dichters toch een warme sfeer kunnen maken op zo’n uitvaart. Voor mij is zo’n Eenzame Uitvaart een zeer intens moment. Ik leef de dagen voor zo’n plechtigheid toe naar het moment en het raakt me elke keer”, aldus de dichter.

Na het voordragen van het gedicht, las ook de ceremoniemeester nog een tekst voor dinsdag. “Geen van ons heeft herinneringen om te delen aan Rita. Dit blijft onpersoonlijk, maar we doen toch ons best om met waardigheid afscheid te nemen”, klonk het.

Miljoenen Rita’s

Yella Arnouts was er dinsdag ook bij. Zij coördineert de Eenzame Uitvaarten en maakte ook al gedichten voor eenzame overledenen. Ze probeert ook elke keer aanwezig te zijn. “Er zijn miljoenen Rita’s in de wereld. Wat wij hier doen is niet alleen een waardig afscheid geven aan één persoon, wij zijn de stem van de samenleving. We maken de uitvaarten persoonlijk, maar het gaat hier eigenlijk om een universeel verhaal.”

Maar dat maakt het er niet gemakkelijker op, in tegendeel. “Het blijft iets doen met mij. Rita was een gewone vrouw die lief en leed heeft gekend en ongelukkig is gestorven. Dat raakt me. Op de eerste uitvaart die ik deed, was ik alleen aanwezig met de ceremoniemeester. Dat was het. De tranen rolden over mijn wangen en de ceremoniemeester moest mij troosten. Er treedt een soort gewenning op, na een tijd vind je wel een houding. We zijn toegewijd om iets te doen voor die mensen en zijn opgelucht dat we na een lange periode er terug vaker kunnen zijn”, zegt Yella.

Na de asverstrooiing en de ingetogen ceremonie van een paar minuten, trok het gezelschap terug richting de ingang. Want daar stond al een nieuwe lijkwagen klaar en kwam er ook een nieuwe dichter langs. Voor de tweede Eenzame Uitvaart van de dag. Elk jaar vinden in Antwerpen zo’n vijfhonderd stadsbegrafenissen plaats die al tien jaar verzorgd worden door uitvaarten Cornelis Janssens. Dat zijn begrafenissen van personen van wie het nalatenschap niet voldoende is en waar er geen familie is.

(Voor R.E.)

Ik laat je niet alleen zijn, Rita, waarom zou ik,

ik heb weer en wind meegebracht naar de weide

waar mijn woorden worden verstrooid

om het stof van je herinnering te ontmoeten.

Woorden, verdwenen tussen de jaren

die Brecht verlichten, hoog tussen de sterren.

Daar vallen ze, deze verzen die ik als vondelingen

laat glijden door de bus van je anonieme dood.

Er kwam een liefde in je leven, kijk hoe leesbaar

de schim van zijn lente is geworden. Er is niemand

om door de krassen van de winter te kijken.

Prille warmte, die terugkeert in deze geboorte.

Ik laat je niet alleen zijn, Rita, ik kijk terug naar jou,

vrouw op de verpakking van Petrus de Beukelaar,

zoals jij naar mij, wanneer ik mijn koffie drink,

altijd zal ik zwaaien door de kringelende rook.

Verstrooide woorden, vondelingen bij de koffie,

geur van lyriek om pijn te verdrijven vandaag:

in het raam van de kliniek staren verplegers

naar de vrouw die achterbleef in een gedicht.

Met mij als publiek.

Bart Stouten