De dispatching van De Lijn voor alle trams en bussen in de provincie Antwerpen ligt verscholen achter een anonieme gevel van een kantoorgebouw op de Italiëlei. Antwerpen zou zichzelf niet zijn als dit niet het grootste zenuwcentrum van de openbaarvervoersmaatschappij in Vlaanderen was.

“Vanop deze plek worden elke dag de klok rond 14 tramlijnen en 860 bussen aangestuurd in de hele provincie. Daar hoort ook 182 kilometer bovengronds tramspoor en nog eens 22 kilometer aan rails in de Antwerpse premetro bij. Alles van De Lijn wat rondrijdt, houden we in de gaten. Ook onze bussen die naar Nederland rijden of de provinciegrens overgaan”, zegt de directeur-generaal van De Lijn Ann Schoubs.

In een grote ruimte in het kantoorgebouw staat het vol computers en camera’s. Elk premetrostation kan vanop afstand in het oog gehouden worden. Wildplassers en neuspeuteraars zijn gewaarschuwd. U wordt gefilmd. Aan de andere zijde van de kamer staan tientallen computers. De tabellen, codes en boodschappen zijn voor een leek nauwelijks te begrijpen.

Opgepast file!

Het pièce unique is een gigantisch bord met daarop het volledige plan van de premetro. Trams, op het scherm netjes voorzien van hun lijn- en voertuignummer, maken kleine sprongetjes. Frank Huion ziet dat het goed is en legt uit hoe belangrijk het is dat de trams niet al te vroeg of te laat komen waar ze moeten zijn.

“Een perron in de premetro heeft ruimte voor twee moderne trams. Als er nog een derde tram is, moet die in de tunnelkoker wachten. En dat hebben we liever niet. Eén van de taken van onze mensen is ervoor te zorgen dat er geen file ontstaat in de premetro en de chauffeurs te begeleiden als dat toch het geval is.”

Bij de 158 incidenten, waarmee de mensen van de dispatching dagelijks te maken krijgen, horen ook files, vertragingen en chauffeurs die onverwacht niet kunnen gaan werken. “Een incident is niet altijd een noodsituatie en in de meeste gevallen kunnen we problemen vrij snel oplossen. Zonder dat de reiziger er veel hinder van ondervindt”, zegt Frank Huion.

Man met mes

Terwijl de medewerkers schijnbaar rustig de vele oproepen van chauffeurs behandelen, legt Frank Huion uit dat er drie verschillende soorten oproepen zijn. “De gewone oproep gaat over zaken zoals een kabelbreuk of een andere storing. Dan weten onze mensen wat ze moeten doen. Bij iedere oproep kunnen ze op het scherm zien waar een bus of tram zich bevindt.”

Bij een noodoproep staan de zenuwen in de dispatching al iets meer op scherp. Omdat ook Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open Vld) zich laat rondleiden wordt er een “situatie” gesimuleerd. Er is op de Luchtbal een man op een step onder een tram gekomen. Hij is nog bij bewustzijn, maar heeft medische zorgen nodig.

“Gelukkig is dat niet het geval, maar als het ernst is zorgt onze dispatching ervoor dat er meteen een ziekenwagen en indien nodig politie plekke gaat. Dit is de snelste manier om dergelijke incidenten aan te pakken.”

Wanneer ze op de Italiëlei een ‘verborgen oproep’ binnenkrijgen, is het helemaal hens aan dek. “Dan kunnen we horen wat er gebeurt, maar niet communiceren. Stel je voor dat een passagier een chauffeur met een mes bedreigt. Onze man of vrouw in de tram of bus drukt dan op een pedaal waardoor we alles volgen en snel kunnen ingrijpen als dat nodig is.”

Nieuw leven op de bus

Gelukkig zijn dergelijke situaties, hoewel de agressie tegenover personeel van De Lijn wel degelijk toeneemt, eerder uitzondering dan regel. “Soms vergist een chauffeur zich wel eens en trapt hij of zij per ongeluk op het pedaal. Maar ook dan nemen we geen enkel risico en vragen we desnoods aan de politie om ter plaatse te gaan.”

Maar het is niet altijd kommer kwel. Frank Huion herinnert zich nog een ‘situatie’ van een aantal jaar geleden. “Op buslijn 17 richting Wilrijk zat een zwangere vrouw die onverwachts moest bevallen. Ook dan hebben we de hulpdiensten ingeschakeld. Maar toen die ter plaatse kwamen was de vrouw, met de hulp van één van onze medewerkers, al bevallen. Een busbaby dus. Ook dat soort van dingen maken we mee.”