Het schandaal rond economische uitbuiting van arbeiders op de site van chemiereus Borealis in de Antwerpse haven zorgde in juli en augustus voor een toestroom van mogelijke slachtoffers bij politie en parket. Nadat in eerste instantie 55 Filipijnse lassers en pijpfitters aangifte hadden gedaan, volgde een groep van 17 Bengalezen in hun voetsporen.

Om de zaak eerst uit te klaren, bevroor bouwheer Borealis afgelopen zomer alle activiteiten op de werf waardoor ook een groep Turkse arbeiders zonder werk en inkomen kwam te zitten. Ook de Turkse groep trok uiteindelijk met een groep van 105 gedupeerden naar de politie om aangifte te doen. Later volgden nog eens 26 nieuwe slachtoffers van mensensmokkel op de werf van chemiebedrijf BASF, eveneens in de Antwerpse haven. 96 van de 203 arbeiders die aangifte deden, kregen van de arbeidsauditeur nu het statuut ‘slachtoffer mensenhandel’ aangereikt, aldus minister van Justitie Vincent Van Quickenborne. Hun statuut wordt zesmaandelijks geëvalueerd op basis van het lopende gerechtelijk onderzoek.

Burgerlijke partij

De Turkse groep krijgt het statuut echter niet aangereikt. Hun advocaat, Jan Buelens zegt niet formeel op de hoogte te zijn gebracht van deze beslissing, maar benadrukt dat er wel degelijk onregelmatigheden zijn vastgesteld met de tewerkstelling van zijn Turkse cliënten. Al wegen de eerste vaststellingen voor het arbeidsauditoraat mogelijk niet zwaar genoeg om de feiten als mensenhandel of -smokkel te catalogeren. “Het toekennen van dit statuut staat los van deze onregelmatigheden”, klinkt het. “Zodra het tot een strafzaak komt, zullen mijn cliënten zich mogelijk burgerlijke partij stellen”, aldus Buelens.

Nieuw werk

In eerdere gesprekken met Gazet van Antwerpen geven de slachtoffers aan dat ze op verschillende manieren gerekruteerd werden. Zo betaalden de Bengalezen naar eigen zeggen duizenden euro’s aan agentschappen die hen vanuit Bangladesh via Hongarije en Polen doorsluisden naar België. Het betalen van grote sommen aan opdrachtgevers is in veel gevallen een sterke indicator voor mensenhandel of -smokkel. Dat zou voor de groep Turken niet het geval geweest zijn. Zij klagen vooral over niet-nagekomen loonafspraken en zelfs onbetaalde lonen.

Omdat de meeste Turkse arbeiders naar België kwamen met een geldige werkvergunning, konden ze via de VDAB wel deelnemen aan verschillende jobdagen en vond een deel van hen intussen al nieuw werk als lasser of pijpfitter op andere werven. Van de 96 erkende slachtoffers zijn 37 Filipijnen nu opnieuw aan het werk. De anderen worden volop begeleid naar nieuwe jobs. Lasser is immers een knelpuntberoep waar bijzonder veel vraag naar is op de arbeidsmarkt. Het is dus maar een kwestie van tijd en administratieve afhandeling voor alle slachtoffers aan het werk zullen zijn.

Noodopvang mogelijk maken

In de tussentijd krijgen ze voor psychosociale begeleiding en huisvesting de nodige ondersteuning via Payoke en het CAW, al had dat omwille van hun grote aantallen heel wat voeten in de aarde. Sommigen verbleven door het gebrek aan opvangcapaciteit en mankracht nog maanden na hun aangifte in het pand van hun vermeende uitbuiters. Daarom pleit Kamerlid Ben Segers voor een betere stroomlijning tussen alle betrokkenen en van de inzetbare middelen. “We moeten ons beter voorbereiden op toekomstige situaties met grote aantallen slachtoffers”, klinkt het.

Van Quickenborne bekijkt nu in samenwerking met onder andere Fedasil en het Rode Kruis wat de mogelijkheden zijn met betrekking de opvang van grote groepen slachtoffers met een acute nood aan huisvesting en psychosociale bijstand.