Het is een druilerige weekavond onder de bomen van de Stadswaag. De grauwgrijze sfeer is een gepaste metafoor voor de toestand waarin verschillende Antwerpse studentencafés zich naar eigen zeggen bevinden. Nochtans doen de luide vreugdekreten, goedlachse babbels en klinkende glazen vanop het terras van cafés Klimax en Wagetol het tegenovergestelde vermoeden.

“Heel wat mensen vielen uit de lucht toen ze het nieuws over het einde van Barbier vernamen. Het café stond garant voor drukbezochte en leuke feestjes. Aan de funfactor zal het zeker niet gelegen hebben. Maar zoals wel meerdere zaken nagelden corona en de stijgende prijzen Barbier wellicht aan het kruis”, vertelt Sixtine (20) van studentenvereniging Socio.

En zoals het gezegde luidt: de een zijn dood is de ander zijn brood. Als we vaste klant Eline (21) moeten geloven, gaat dat zeker op voor de Stadswaag. “Sinds Barbier de deuren sloot, is het meer dan ooit een zoete inval in Klimax en Wageton. Vergeet niet dat het ook daarvoor altijd al ontzettend druk was. Sinds corona werken ze bij Klimax zelfs met wachtlijsten. Na middernacht raken mensen vaak niet meer binnen. De zaken draaien hier goed, zelfs op doordeweekse avonden zonder feestjes op de agenda.”

Een schril contrast met de sfeer in de Vekestraat, waar überstudentencafé De Prof slechts weinig jongeren lijkt te verleiden. Toegegeven, de timing van ons bezoek en de weersomstandigheden zijn misschien niet optimaal, maar uit de parlé van de hooguit vijftien aanwezigen blijkt de povere opkomst geen uitzondering te zijn. “Dagen van extreme drukte en uitzonderlijke kalmte wisselen elkaar vlotjes af. Wij zijn hier onder vrienden, dus voor ons maakt het niet zo veel uit, maar het zou toch fijn zijn mochten er later op de avond nog wat meer jongeren binnenstrompelen”, lacht de 19-jarige Willem-Jan.

“We zijn hier natuurlijk ook wel om te socializen. Dat is lastig als de aanwezigen op één hand te tellen zijn. Net zoals de cafébazen merken we een nieuwe tendens op in het uitgaansleven”, vult Klaas (19) aan. “Jongeren verkiezen steeds vaker een avondje met vrienden thuis. Niet omdat ze het café beu zijn, wel omdat het goedkoper is. Een flesje drank in de nachtwinkel of supermarkt geeft je meer plezier dan vier of vijf consumpties op café en het is bovendien een pak gunstiger voor je bankrekening.”

Volgens Sam (19) voorspelt die trend weinig goeds voor de studentencafés: “Als er niets verandert aan de prijzen, ziet het er niet goed uit. Nochtans is de studentenbuurt voor ons nog steeds the way to go. Jonge mensen bij de vleet, een dansmentaliteit en je kan eenvoudig van de ene zaak naar de andere hoppen zonder in een compleet andere context terecht te komen. Dat is toch exact wat jongeren willen”, klinkt het retorisch.

Nood aan acties

Even verderop is het over de koppen lopen voor de deur van De Salamander, nog zo’n roemrijk studentencafé. Oscar De Clercq en zijn kameraden van studentenvereniging Jong N-VA StuAnt, lieten hun populaire stamcafé De Zwaan even links liggen en besloten collectief af te zakken naar de Sally.

“We komen net van een lezing en de organisator geeft een vat, een aanbod dat we niet konden weigeren”, lacht De Clercq. “Zulke initiatieven zijn allicht belangrijk voor studentencafés, want ze beleven een moeilijke periode. Maar of ze nog een toekomst hebben in Antwerpen, daar twijfelt niemand hier aan. De traditionele zaken op de Ossenmarkt trekken studenten nog steeds aan.”

“Jongeren gaan altijd graag op stap, en dat zal nooit veranderen. Er is natuurlijk een hemelsbreed aanbod, maar studentencafé zijn nog steeds charmant, zelfs als ook hier de prijzen stijgen. Je komt er vaak dezelfde mensen tegen en ziet studentenverenigingen er een leuke tijd beleven. Dat blijft toch een fijn gegeven.”

Afkeer voor studentenverenigen

Wie dergelijke verenigingen genegen is, ziet er waarschijnlijk geen graten in. Maar voor kritische stemmen in studentenmiddens kan de talrijke aanwezigheid van jongeren in studentencafés met een ‘lintje’ ook wel eens voor afkeer zorgen. “Het zou me niet verbazen mocht het zo zijn, maar dat is toch bijzonder jammer”, treurt Sixtine aan de voordeur van café Wageton. “Uiteindelijk hebben wij net hetzelfde doel als alle andere jongeren die niet in de studentenvereniging zitten: ons kostelijk amuseren.”

En die boodschap lijken ze bij café Kassa Vier op de Ossenmarkt goed begrepen te hebben. “Studentencafés als deze zijn nog steeds de place to be. Het is altijd gezellig, je leert eenvoudig nieuwe mensen kennen en daarna beland je al eens vaker op een echt feestje. Het is toch een onderdeel van je studententijd dat niet verloren mag gaan”, meent Emma (21).

“Maar als de prijzen op deze manier de hoogte in blijven schieten, weet ik niet hoe de toekomst van de studentencafés eruit zal zien”, vult Anita (21) aan. Normaal gezien kwam je hierheen voor goedkopere drankjes, maar dat is al even verleden tijd. Dat in combinatie met de stijgende kosten van een kot dwingen studenten ertoe om keuzes te maken in hun uitgaven. En dan is een biertje op de Ossenmarkt toch wel een van de eerste zaken waaraan we denken.”

Versplinterd landschap

En ook dan weerklinkt het verhaal dat we eerder hoorden: “Drank in de nachtwinkel kost heel wat minder, en zorgt voor hetzelfde genot. Maar dat neemt niet weg dat het café nog steeds onze voorkeur wegdraagt. Het is er gezelliger en je wordt automatisch goedgezind van het sfeertje dat er hangt”, aldus Sien (20).

“Het feit dat studentencafés het steeds moeilijker hebben, is in mijn ogen deels te verklaren door de versplintering van het uitgaansleven”, pikt Emma opnieuw in. “Op verschillende plaatsen in de stad staan er fijne dingen op het programma. Het Mechelseplein werpt zich bijvoorbeeld al een tijdje op tot een hotspot.”

In De Prof meent Sam de verklaring daarvoor te hebben. “Jongeren gaan het liefst naar plaatsen waar de spannendste dingen gebeuren. En dan geloof ik graag dat het Mechelseplein op dat vlak net dat tikkeltje meer heeft dan de studentenbuurt.”

Rust en genot

Niemand die dat meer beaamt dan Louise (20), Lien (21) en Mara (22). De drie studentes genieten van een glaasje rode wijn op het terras van Boer van Tienen op het Mechelseplein. “Dat we hier zitten is allesbehalve toevallig. Wij drinken graag iets op ons gemak in een relatief rustige omgeving. En dat is iets moeilijker in de studentencafés”, vertelt Louise.

Mara sluit zich daarbij aan: “Het mag dan misschien nog net dat tikkeltje duurder zijn, maar dat heb ik er wel voor over. Het feit dat we al net iets ouder zijn dan de beginnende studenten speelt misschien ook wel een rol. We hebben onze tijd in de typische studentencafés ook gehad, maar zijn daar ondertussen wel uitgegroeid. Op zich heb je het daar ook snel gezien”, vult Lien aan.

“Antwerpen heeft gewoon zo veel meer te bieden dan de studentencafés. Die zullen wel blijven bestaan, maar gaan steeds vaker teren op eerste- en tweedejaars en studentenverenigingen. De mensonterende dopen spelen sowieso ook een rol in de verminderde populariteit van studentenbars”, meent het trio.

“Er is een groot verschil tussen verschillende soorten mensen en de plaatsen waar zij komen. Mensen met dezelfde vibes trekken naar dezelfde locaties, en dat zal nooit veranderen. Daarom is er sowieso nog een toekomst voor de studentencafés. Maar ons zal je er in ieder geval niet gauw meer zien.”