De meeste regen op het Iberisch Schiereiland valt in de winter als natte lagedruksystemen vanaf de Atlantische Oceaan binnenwaaien. Maar een hogedruksysteem voor de kust, het zogenaamde Azorenhoog, kan de natte weerfronten blokkeren.

De onderzoekers ontdekten dat het aantal winters met “extreem grote” Azorenhoogten dramatisch is toegenomen van één op de tien voor 1850 tot één op de vier sinds 1980. Deze extremen duwen het natte weer ook noordwaarts, waardoor stortbuien in het noorden van het Verenigd Koninkrijk en Scandinavië waarschijnlijker worden.

Volgens het onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke magazine Nature Geoscience, kunnen de frequentere grote hoogten op de Azoren alleen zijn veroorzaakt door de klimaatcrisis, die het gevolg is van de koolstofemissies van de mensheid.

“Het aantal extreem grote Azorenhoogten in de afgelopen 100 jaar is echt ongekend als je kijkt naar de voorgaande 1.000 jaar,” zegt Caroline Ummenhofer, van het Woods Hole Oceanographic Institution in de VS.

(Lees verder onder de foto)

Toenemende hittegolven en droogtes

“Dat heeft grote gevolgen, want een extreem hoog op de Azoren betekent relatief droge omstandigheden voor het Iberisch Schiereiland en de Middellandse Zee”, klinkt het. “We kunnen deze toename ook onomstotelijk in verband brengen met antropogene emissies (door de mens veroorzaakt, red.).”

Het Iberisch Schiereiland is de laatste jaren getroffen door toenemende hittegolven en droogtes en dit jaar was mei in Spanje de warmste ooit gemeten. De bosbranden in 2017 waarbij tientallen mensen in de regio het leven lieten, volgden op een hittegolf die door de klimaatcrisis tien keer waarschijnlijker is geworden. Bovendien zou de rivier de Taag, de langste in de regio, volgens milieuactivisten het risico lopen volledig op te drogen.

(Lees verder onder de foto’s)

1.200 jaar oude computermodellen

De wetenschappers hebben weergegevens geanalyseerd die teruggaan tot 1850 en computermodellen die het klimaat nabootsen tot 850 na Christus. Uit het onderzoek bleek dat voor 1850 en het begin van een aanzienlijke uitstoot van broeikasgassen door de mens, extreem grote hoogten op de Azoren gemiddeld eens in de tien jaar voorkwamen.

Van 1850 tot 1980 kwam dit fenomeen één keer om de zeven jaar voor, maar na 1980 steeg dit tot eens in de vier jaar. Verder blijkt dat extreem grote Azorenhoogten de gemiddelde maandelijkse neerslag in de winter met ongeveer een derde verminderen. Chemische analyses van stalagmieten in grotten in Portugal tonen daarenboven aan dat de geringe regenval nauw samenhangt met de grote hoogteverschillen op de Azoren.

De computersimulaties van het klimaat in het afgelopen millennium bestrijken een periode tot 2005. Maar andere studies over latere jaren zijn consistent met de nieuwe bevindingen en verwacht wordt dat het Azorenhoog zich zal blijven uitbreiden, waardoor de droogte op het Iberisch Schiereiland verder zal toenemen, tot dat de wereldwijde koolstofuitstoot tot het nulpunt wordt teruggebracht.

“Grote gevolgen voor landbouw en toerisme”

“Onze bevindingen hebben grote gevolgen voor de watervoorraden die beschikbaar zijn voor de landbouw en andere waterintensieve industrieën”, waarschuwt Ummenhofer.

Spanje is ’s werelds grootste producent van olijven en een belangrijke bron van druiven, sinaasappelen, tomaten en andere producten. Sinds 1950 is de neerslag echter met 5 tot 10 mm per jaar gedaald en tegen het einde van de eeuw wordt een verdere daling van de winterregens met 10 tot 20% verwacht.

“Ook voor het toerisme voorspelt deze tendens niet veel goeds”, zegt Ummenhofer nog. En dat terwijl Spanje in 2019, met zo’n 84 miljoen bezoekers, nog het op een na populairste land voor overzeese toeristen was.

LEES OOK. Italië roept noodtoestand uit vanwege extreme droogte, en dat zullen toeristen mogelijk ook merken