Wanneer u zondag gaat stemmen, wachten u in het stembureau een voorzitter en bijzitters op. Die tienduizenden Belgen werden de voorbije maanden willekeurig uitgeloot en kregen een brief in de bus om hun zogenoemde ‘burgerplicht’ te vervullen. Ze zijn daar niet allemaal even blij mee, maar het is belangrijk dat ze wel degelijk komen opdagen. Dat benadrukken de parketten de voorbije dagen nadrukkelijk.

Fikse boetes

Wie beslist om thuis te blijven, wordt daar sowieso voor beboet. “Alle personen die opgeroepen zijn en zonder wettige reden niet of te laat komen opdagen, zullen strafrechtelijk vervolgd worden”, zegt Carol Vercarre van het parket Halle-Vilvoorde.

De richtlijn van het College van Procureurs-generaal verbindt parketten ertoe om mensen die niet opdagen meteen een minnelijke schikking van 250 euro voor te stellen. “Ze hebben dan de keuze: betalen of niet”, zegt Kristof Aerts van het parket van Antwerpen. “Ze kunnen de boete aanvechten met argumenten of bewijsmateriaal, en dan wordt de situatie opnieuw geëvalueerd. Is het parket er op dat moment nog niet van overtuigd dat de afwezigheid gewettigd was, moeten ze voor de rechtbank verschijnen.”

Daar riskeren ze een hogere boete dan 250 euro. De minimumboete is wettelijk 400 euro - “Dat is de gangbare boete ”, zegt Aerts - maar het bedrag kan oplopen tot 1.200 euro. En dan komen er nog gerechtskosten bovenop.

Meer dan 2.000 afwezigen

Rondvraag leert dat bij de verkiezingen van 14 oktober 2018 meer dan tweeduizend voorzitters en bijzitters niet kwamen opdagen. Problemen voor de stembusgang veroorzaakt dat niet, want er zijn genoeg andere bijzitters, maar voor de betrokkenen krijgt het dus wel telkens een staartje. De meerderheid betaalt de minnelijke schikking wel, maar vele honderden mensen vechten de boete toch aan met wisselend succes.

Van twee mensen, waarvan één in het parket Halle-Vilvoorde, is bekend dat ze een boete van 800 euro opgelegd hebben gekregen voor hun afwezigheid omdat ze eerder al voor hetzelfde soort misdrijf veroordeeld waren. Voor de andere betrokkenen varieerde de boete van 400 tot 600 euro, soms met een gedeeltelijk uitstel om te vermijden dat ze het nog eens doen.

Niet-stemmers

Afwezige bijzitters en voorzitters worden sowieso vervolgd, maar het is anders bij de mensen die verzaken aan hun plicht om te gaan stemmen. Die riskeren een boete van 30 tot 60 euro. Als het de tweede keer is dat ze niet opdagen, wordt de boete opgetrokken naar 60 tot 150 euro. In de praktijk blijven afwezigen echter vaak ongestraft omdat het parket geen prioriteit geeft aan een vervolging hiervoor.