“Bij filmpjes over gefotoshopte beelden wordt vaak gezegd dat ze niet meer door de beugel kunnen”, zegt Koenraad Jonckheere aan het begin van de informatieve sessie. Hij heeft het over het feit dat velen willen dat magazines hun modellen niet meer digitaal mogen bewerken, maar maakt dan een kanttekening vanuit zijn eigen standpunt als kunsthistoricus. “Voor een kunsthistoricus is dat de normaalste zaak van de wereld. Ik weet niet of jullie dat beseffen, maar we zijn al 2.500 jaar aan het fotoshoppen”, zegt hij.

De ideale vrouw

Dat bewijst hij aan de hand van een schilderij van Zeuxis, een schilder uit de vijfde eeuw voor Christus. “Hij werd gevraagd om een schilderij te maken van Helena, de mooiste vrouw ooit. Maar hij vond in het Griekse Croton, zijn geboorteplaats, het juiste model niet. Daarom gebruikte hij de allermooiste elementen van de allermooiste vrouwen die bij hem langskwamen. De oren van de ene, de neus van de andere,… Die combineerde hij om uiteindelijk een van de beroemdste portretten uit de antieke oudheid te maken. “

Van Rubens tot Jommeke

Ga vijfhonderd jaar vooruit, naar het Romeinse Rijk en dan kom je ook een voorloper van het digitale bewerkingsprogramma tegen. Meer bepaald keizer Augustus wilde mensen weergeven met perfecte beelden. Eén beeld gaf hij net genoeg gelaats- en lichaamskenmerken van zichzelf, waardoor hij als een soort halfgod wordt afgebeeld. Ook in de renaissance werd er heel wat bewerkt. “Heiligen werden niet geportretteerd als mensen van vlees aan bloed, maar als heel perfecte wezens. Dat zijn mensen die op geen enkel foutje te betrappen zijn. Ook Rubens en Michelangelo manipuleerden fysieke kenmerken. Alle kunstenaars waren zich er heel goed van bewust dat je mensen en gezichten kan manipuleren ”, klink het.

Westerse cultuur

Jonckheere voegt eraan toe dat zelfs Jef Nys, de bedenker van Jommeke, dezelfde kenmerken als Rubens gebruikte om een slechterik in beeld te brengen. Zo lijkt Anatool qua uiterlijk een beetje op Galba, een Romeinse senator waarvan het volk niets moest hebben." De kenner besluit dat het interessant is om af en toe stil te staan bij Photoshop. "Het wijst ons op problemen die al 2.500 jaar eigen zijn aan onze Westerse cultuur."