Sekten beheersten vooral halfweg jaren negentig het nieuws. Na een golf van collectieve zelfmoorden binnen de “Orde van de Zonnetempel” werd in 1997 in België een parlementaire onderzoekscommissie opgericht. Daar kwam een specifieke aanpak uit voort, waarbij het accent sterk lag op de parketten, politie- en inlichtingendiensten. Er werd ook een Administratieve Coördinatiecel opgericht om de aanpak te stroomlijnen.

Nu stelt het IACSSO vast dat die cel zijn wettelijke opdracht “niet heeft kunnen vervullen”. Volgens het adviescentrum is een nieuwe benadering nodig, waarbij bestuurlijke overheden ruimer worden betrokken. Preventie is daarbij het codewoord. “Heel wat sektarische fenomenen blijven onder de radar als ze louter strafrechtelijk benaderd worden”, luidt het. “De gevoerde strafrechtelijke procedures betroffen maar een beperkt aantal sektarische organisaties en waren niet altijd doeltreffend.”

Sekten zijn niet verdwenen. “We stellen vast dat de groeperingen kleiner worden”, zegt Kerstine Vanderput, de nieuwe directrice van het IACSSO. De aandacht ging vroeger meer naar de wereldwijd actieve groepen die zich als multinationals organiseerden, maar nu zijn het individuen die plaatselijke groepen oprichten. In steden en gemeenten verspreid over België duiken dergelijke kleine gemeenschappen rond religieuze beleving op. Die richten zich onder meer op alternatieve geneeswijzen.

Die kleinere groepen aanpakken, is moeilijker. “Bij de grote organisaties is de leiderschapsstructuur duidelijker. Bij de kleine structuren kunnen we de modus operandi minder goed doorgronden”, zegt Vanderput. Als ze onder de radar blijven, vormt dat mogelijk een gevaar. Zeker als ze zich met medische zaken inlaten.

De nieuwe aanpak moet onder meer gericht zijn op preventie bij kwetsbare groepen, stelt Vanderput. “Sekten profiteren van kwetsbare mensen en begeven zich bijvoorbeeld in de omgeving van scholen, kerkhoven of ziekenhuizen. Daar moeten we proberen iets aan te doen.” Om de nieuwe aanpak mogelijk te maken, “dient het politiek en maatschappelijk debat gevoerd te worden en desgevallend het Koninklijk Besluit aangepast te worden”, besluit het adviescentrum.

Het IACSSO heeft zelf een moeilijke periode achter de rug, door “budgettaire beperkingen en administratieve procedures”. Er werd niet meteen een nieuwe directeur gevonden om de gepensioneerde Eric Brasseur, oprichter van het centrum, op te volgen. Daarnaast telt de dienst maar één Nederlandstalige analist. Daar komt binnenkort verandering in, zegt Vanderput. Het centrum krijgt binnenkort twee extra analisten.