Talloze keren Istanbul en nu ook Izmir: Turkije lijkt veranderd in het favoriete doelwit van terroristen. Dat is schrijnend voor een land dat tot twee jaar geleden nog een toeristische trekpleister was. “De inkomsten uit toerisme zijn de voorbije twee jaar gehalveerd”, zegt Erik-Jan Zürcher, Turkije-kenner van de universiteit van Leiden.

De vele aanslagen zijn daar zeker een van de redenen voor. Maar waarom is Turkije plots zo’n populair doelwit? “Er zijn verschillende redenen”, zegt Zürcher. “En er is ook een duidelijk verschil wat het soort van aanslagen betreft.”

PKK

Langs de ene kant is er het probleem met de Koerdische PKK. “Begin 2015 leek het nog de goede richting uit te gaan tussen Turkije en de PKK, maar in juni van dat jaar werd de oorlog plots heropend. De onderhandelingen over een wapenstilstand liepen vooral fout doordat president Erdogan eigenlijk niet wilde dat ze zouden slagen.”

Sindsdien is de oorlog tussen het Turkse leger en de terroristen bloederig. “Er zijn enorm harde veldslagen geweest in steden in het zuidoosten van Turkije”, aldus Zürcher. “Het Turkse leger heeft de oorlog eigenlijk wel gewonnen, maar wel ten koste van tal van bloedvergieten en heel wat schade.”

De strijd werd door de PKK-strijders dan ook verlegd naar het plegen van aanslagen. “Aanslagen op vertegenwoordigers van de overheid. De politie, soldaten, militaire posten, bussen met sodaten en zelfs agenten die zich verzamelen bij bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd. De PKK wil geen onschuldige burgers treffen, wel de overheid.”

Islamitische Staat

De andere terroristen die Turkije uitkiezen voor hun aanslagen, zijn strijders van terreurgroep Islamitische Staat (IS). “De aanleiding daarvoor is dat Turkije IS jarenlang de hand boven het hoofd had gehouden en daar nu plots mee gestopt is. Turkije heeft gebroken met IS en is nu wel strijd aan het voeren in Syrië en Irak.”

De aanslagen van IS zijn van een ander allooi. “Zij plegen nietsontziende aanslagen op onschuldige mensen in het openbaar”, zegt Zürcher. “Bij voorkeur treffen ze jonge seculiere mensen, maar ook buitenlanders zijn vaak bewust het doelwit. Het is het doel van IS immers om het toerisme te schaden. En daar slaagt het heel goed in.”

Oplossingen?

Eén ding lijkt duidelijk: het ziet er niet naar uit dat het snel gedaan zal zijn met aanslagen. Meer zelfs. “Dit gaat niet stoppen. Er is geen enkele aanleiding om te denken dat het gaat stoppen. De Turkse troepen gaan nog meer in het offensief in Irak en Syrië op plaatsen waar IS zich ingegraven heeft, zoals Raqqa. De oorlog gaat dus verder en daarom zal Turkije zeker nog aanslagen te verwerken krijgen. Bovendien zullen die vermoedelijk komen van een netwerk van cellen dat al in het land aanwezig is.”

Aartsmoeilijk om op te lossen dus. “Wat de PKK betreft, is het wel duidelijk wat er moet gebeuren: nieuwe onderhandelingen. Dit is een intern conflict, de aanhangers van PKK zitten allemaal in Turkije, dus het kan alleen via onderhandelingen. Ze waren tot in 2015 ver gekomen, maar ze zullen nu weer rond de tafel moeten gaan zitten.”

Wat IS betreft, liggen de kaarten opnieuw anders. “IS zal wel verslagen worden op de grond in Irak en Syrië. Maar het grote probleem is dat het gevoel van sympathie voor de terreurgroep daardoor niet zal verdwijnen. Aanhangers en sympathisanten zijn overal te vinden, zelfs in Turkije en Europa. Het is dus heel moeilijk om dat op te lossen. Er dreigen nog heel lang aanslagen te komen.”

Vluchten?

Zürcher verwacht niet dat de Turken plots massaal zullen vluchten uit hun land. “Dat is nu nog niet aan de orde. Wat we wel zien, is een brain drain. Heel wat mensen met een goede opleiding verlaten het land door de maatregelen van de regering-Erdogan. Die maakt de mensen het leven quasi onmogelijk. De strijd tegen terreur is zo uitgebreid naar alle sectoren dat ze steeds autoritairder is geworden en erg strakke normen oplegt. Er is veel onzekerheid bij de hoogopgeleide Turken, die het land dan ook vaak verlaten.”