HET RAPPORT VAN DE OESO

De Oeso, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, bestaat uit 31 rijke, westerse landen. Naast een aantal EU-staten en de VS, Canada, Australië, heb je ook leden als bv. Chili, Mexico en Korea. Wat leert het jongste Oesorapport, dat maandag werd voorgesteld?

* In 2008 kregen de Oesolanden 4,4 miljoen nieuwkomers binnen, 6% minder dan het jaar voordien. Het was de eerste keer in vijf jaar tijd dat dit aantal daalde. De jaren voordien steeg het gemiddeld met 11%. Maar slechts een heel beperkt aantal landen is verantwoordelijk voor die daling.

In België was er een stijging met 9%. Ons land telde volgens de Oeso 43.900 blijvende nieuwkomers in 2008. Het gaat in 45% van de gevallen om personen uit andere lidstaten van de Europese Unie. In dit cijfer zijn tijdelijke verblijvers zoals studenten, seizoenarbeiders, mensen met een tijdelijke werkvergunning niet inbegrepen.

* Daarnaast waren er nog 2,3 miljoen tijdelijke werknemers. Ook hier was er een daling met 4%, behalve voor seizoensarbeid, vakantiearbeid en transferts van eigen personeel naar eigen bedrijven in andere landen.

* België kende in 2008 25.000 arbeidsvergunningen toe, 8% meer dan in 2007 en bijna dubbel zoveel als in 2006. Bijna de helft gaat naar Polen, dan volgen de Bulgaren en de Roemenen. Het gaat hoofdzakelijk om arbeid voor laaggeschoolden. Het aandeel van de hooggeschoolden bij de nieuwkomers is in ons land tussen 2006 en 2008 gedaald van een derde van alle arbeidsmigranten tot een zesde in 2008. De Polen moeten sinds mei 2009 geen arbeidskaart meer hebben.

* Het aantal buitenlandse studenten is in de Oeso tussen 2000 en 2007 verdubbeld. Het bedraagt nu meer dan 2 miljoen. Gemiddeld 21% blijft na zijn studies ook in het land op een ander statuut.

* Als de migratie blijft wat ze is zal de actieve bevolking (20-64 jaar) van de Oesolanden tussen 2010 en 2020 slechts stijgen met 1,9%. In België is er dan een daling met 0,8%.

* Twee derde van de demografische groei van de bevolking van de Oesolanden kwam de jongste vijf haar (tussen 2003 en 2007) door de migranten. In België is dat zelfs 70%! Alleen Frankrijk, de VS en Nieuw-Zeeland kunnen hun bevolking op peil houden door natuurlijke aangroei.

* De crisis treft migranten harder dan autochtonen. In de vijftien West-Europese staten van de EU steeg de werkloosheid van allochtonen in de eerste drie trimesters van 2009 vergeleken met 2008 twee keer zo snel als die van autochtonen.

Tussen midden 2008 en midden 2009 daalde de tewerkstellingsgraad van 15- tot 24-jarigen in de Oeso met 7%. Bij jongeren van allochtone afkomst was die daling bijna dubbel zo groot. Einde 2009 was 8,8% van de actieve bevolking van de Oesostaten werkloos. Dat zijn 18 miljoen werklozen meer dan einde 2007, toen het percentage 5,8% was. Behalve in België stijgt de werkloosheid van mannen overal sterker dan die van vrouwen.

Vanwaar die oververtegenwoordiging?

- Allochtonen zijn oververtegenwoordigd in de crisisgevoelige sectoren: de bouw, de financiële sector, de automobielindustrie. In Oostenrijk, Tsjechië en Zweden is dat zelfs de enige verklaring.

- Allochtonen hebben procentueel gezien meer tijdelijke contracten. In België geldt dat voor 13,5% van de actieve allochtone bevolking (15-64 jaar), maar slechts voor 7,6% van de actieve autochtonen. Dit soort mensen vloeit eerder af. Door die tijdelijke contracten komen allochtonen minder in aanmerking voor maatregelen waardoor de werkgever zijn personeel kan behouden door het minder te laten werken. Dat geldt doorgaans alleen voor vaste contracten.

- Allochtonen blijven gemiddeld minder lang op hetzelfde werk dan autochtonen, hun contracten zijn van kortere duur. Ook dat geldt specifiek voor België.

* In 2009 was 16,2% van de allochtonen tussen 15 en 64 jaar in België werkloos, het hoogste cijfer van de Oesolanden waarvoor cijfers bestaan. "Slechts" 6,6% van de autochtonen was in 2009 werkloos. Maar - net zoals de vorige jaren - werkt slechts één op de twee allochtonen in België, het laagste cijfer van alle Oesolanden. En dat met een minister van tewerkstelling die tevens minister van gelijke kansen is (Joëlle Milquet, cdH) en die de promotie van migranten hoog in haar vaandel voert.

* Naturaliseren is volgens de Oeso dé oplossing voor allochtonen. Dat geldt zeker voor migranten die afkomstig zijn uit de armere landen. Uit de Oesostudie blijkt dat genaturaliseerde migranten niet alleen makkelijker werk vinden, maar ook beter werk met een hogere status én dat ze beter betaald worden. De Oeso stelde wel vast dat migranten die willen naturaliseren al een betere arbeidssituatie hadden, maar na hun naturalisatie verbetert hun positie nog meer. De migranten kunnen dan bij de overheid gaan werken en ook het gewone bedrijfsleven stelt zich vriendelijker op, omdat ze ervan uitgaan dat wie de nationaliteit van hun land wil aannemen ook wel productiever zal zijn en zich beter wil integreren.

In alle Europa naturaliseert iets meer dan de helft van de vreemdelingen (56%) die meer dan tien jaar in het land verblijven. België scoort net iets beter (59%). De naturalisatiecijfers zijn het hoogst in Zweden en Nederland en het laagst in Luxemburg en Zwitserland. Vrouwen naturaliseren meer dan mannen. Migranten uit Afrika naturaliseren het meest. In België loopt de score voor zwart-Afrika op tot 83% en voor Noord-Afrika en het Midden-Oosten tot 77%. De Oeso vindt de gemiddelde naturalisatiegraad toch te laag en hij verklaart dat door door het feit dat de migranten de voordelen van naturalisatie niet kennen.

De organisatie pleit ook voor het behoud van de dubbele nationaliteit (die van het herkomstland en die van het aankomstland samen) omdat dit naturalisatie vergemakkelijkt. De Oeso geeft wel toe dat het bestaan van de dubbele nationaliteit op sociaal en politiek vlak misschien niet de integratie bevordert, maar op economisch vlak is het een succes.

BEDENKING: De Oeso preekt de naturalisatie als oplossing, maar België is nu net één van de landen met de soepelste nationaliteitswet. En toch scoort ons land het slechtst op tewerkstelling van allochtonen. Naturalisatie is dus zeker geen wondermiddel, als migranten in risicosectoren werken op tijdelijke contracten van korte duur…

HET RAPPORT VAN DE DIENST VREEMDELINGENZAKEN

Dinsdag raakte het jaarverslag voor 2009 van de (Belgische) Dienst Vreemdelingenzaken bekend. Bij die gelegenheid werden ook nieuwe cijfers van 2010 bekend gemaakt. Daarbij keek iedereen uit naar de resultaten van de collectieve regularisatie. Maar er stonden ook andere interessante dingen in het rapport.

1. REGULARISATIE

2009

2009 was een speciaal jaar. Tussen 15 september en 15 december konden - volgens de juli-criteria - illegalen met duurzame banden in ons land en illegalen die konden bewijzen dat ze een baan zouden vinden, eveneens een verblijfsvergunning voor België krijgen (Voor deze "juli-criteria" zie: hier, nvdr). Ondertussen liepen de gewone regularisaties om humanitaire en medische redenen door.

* In 2009 liepen 26.232 aanvragen tot regularisatie binnen. Het gaat om dossiers die meerdere personen (kunnen) bevatten. De aanvragen voor medische regularisatie (8.575) vertegenwoordigen 33% (tegen slechts 28% in 2006 en 21,7% in 2006). Maar in absolute cijfers stijgt het aantal medische aanvragen spectaculair, met 58% in vergelijking met 2008.

Ongeveer een vierde van de regularisatie-aanvragen is "meervoudig" (al voor de tweede keer of meer). Deze cijfers gelden voor 2008.

* In 2009 werden 14.830 personen geregulariseerd en 8.758 afgewezen. Van de medische aanvragen werd 28% geregulariseerd, maar de grote hoop om andere redenen dan medische. DVZ onderzoekt immers eerst de "juli-criteria", de criteria van de collectieve regularisatie. Als die toepasbaar zijn, worden de medische redenen niet meer onderzocht. En dat gebeurde bij zes op de zeven medische dossiers.

* Opmerkelijk was de grootschalige fraude bij medische regularisaties. In 2009 kon DVZ ruim duizend dossiers met valse ziekteattesten van dokters, psychiaters of tandartsen ontmaskeren. Deze medici verkopen die attesten om de illegaal de mogelijkheid te bieden om een wettige verblijfsvergunning te krijgen. Het gaat om één op de acht aanvragen in 2009. Freddy Roosemont, grote baas van DVZ: "In sommige gevallen kwam een illegaal uit West-Vlaanderen af met attesten van een arts uit Limburg. In andere gevallen werd levensgevaarlijke medicatie voorgeschreven voor ziektes die de illegaal niet had. Wij verdenken er een vijftal dokters van om valse attesten uit te schrijven. Dat kan gaan van énkele attesten tot vele tientallen in heel Vlaanderen. Deze dossiers sturen wij automatisch naar het parket voor onderzoek. Twee grootstedelijke parketten bekommeren er zich om. In afwachting van de resultaten van het onderzoek houden wij met deze attesten geen rekening bij onze beslissingen."

DVZ hekelt ook de "medische migratie" en de rol van malafide artsen daarin. Personen met nierinsufficiëntie of suikerziekte reizen illegaal naar België om hier te genieten van gratis medische hulp als asielzoeker.

In de loop van 2009 ontstond nogal wat heisa over de medische regularisaties. Kamerlid Leen Dierick (CD&V) vroeg zich af of het waar was dat liefst 40% van de medisch geregulariseerden psychiatrische patiënten zouden zijn. Staatssecretaris voor Migratie, Melchior Wathelet (cdH) antwoordde toen dat men niet weet aan welke ziektes de geregulariseerde personen lijden en evenmin of ze na hun regularisatie effectief werden opgenomen. Dierick drong terzake aan op wat meer controle. (Zie: hier, nvdr)

2010

* In de eerste zes maanden van 2010 liepen 24.981 aanvragen tot regularisatie binnen, iets minder dan in heel 2009 (26.232). Volgens Freddy Roosemont neemt het aantal gewone aanvragen (zonder de medische) nu stelselmatig af: "In juni 2010 waren er nog 1.626, in januari 5.375 of drie keer zoveel. Alleen de aanvragen uit Antwerpen zijn nog niet allemaal binnen bij ons, wellicht omdat de politie meer werk heeft om hun identiteit te controleren omdat ze allemaal in dezelfde wijken wonen en de plaatselijke wijkinspecteurs daardoor overbelast zijn". Roosemont schat dat er nog zo'n kleine 5.000 aanvragen bij zullen komen.

Roosemont: "Opmerkelijk is dat we slechts een paar honderd aanvragen binnenkregen van illegalen die kunnen bewijzen dat ze hier kunnen werken. Dat komt grotendeels door de crisis: de werkgevers werven minder aan. In ieder geval bewijst dit lage aantal aanvragen dat het gevaar dat illegalen met valse arbeidsdocumenten een wettig verblijf zouden proberen te krijgen, ongegrond is gebleken".

* In 2010 werden tot nu toe 14.195 illegalen geregulariseerd, net iets minder dan in heel 2009 (14.830). In deze groep zijn ook de regularisaties om medische redenen inbegrepen.

2. ASIEL

Opvallend in het voorbije jaar is verder de stijging van het aantal asielverzoeken. Dat klom tot 17.186, een stijging met 40,2% in vergelijking met 2008. Volgens Roosemont is er nochtans geen aanzuigeffect van de regularisatiecampagne. "Dat kan je afleiden uit de nationaliteiten van de personen die asiel vragen en van zij die een regularisatie willen. De top-5 van beide groepen is helemaal anders. Bij asiel weegt de situatie in de herkomstlanden zwaar door. We zien het aantal asielverzoeken overigens overal in Europa stijgen. België draagt wel de gevolgen van sommige gewijzigde beleiden in andere staten. Zweden verstrengde zijn beleid tegenover Irakezen, waardoor er veel meer naar hier kwamen. Het aantal asielzoekers zal de komende jaren niet meer serieus stijgen, maar ook niet zakken onder het aantal van 2008".

De asielvragers kwamen vooral uit Afghanistan, Rusland (Tsjetjenen), Kosovo, Irak en Armenië.

3. VISA

Roosemont: "Het aantal visa-aanvragen is vorig jaar met tien procent gedaald tot ongeveer 200.000. Door de crisis reizen de mensen minder, er worden minder zaken gedaan en het aantal familiebezoeken daalt."

DVZ zelf oordeelt alleen over de betwiste visa-aanvragen, die Buitenlandse Zaken louche vindt. In 2009 waren er dat nog 39.898, tien procent minder dan in 2008. Twee op de drie van deze aanvragen werd geweigerd.

4. VERWIJDERING

* In 2009 werden 6.439 illegalen opgesloten in de gesloten centra. Zij moeten worden verwijderd uit het land. Maar nog in slechts 65,4% gebeurt dat ook. Dit percentage zakt ieder jaar: in 2005 was het nog 76,3%.

Op 1 oktober 2008 besloot toenmalig Migratieminister Annemie Turtelboom (Open Vld) om geen illegale gezinnen met minderjarige kinderen meer in die gesloten centra op te sluiten. De "grensgevallen", illegalen met kinderen die aan de grens geweigerd worden, waren daarop de uitzondering. Zij kwamen nog wel in de gesloten centra. In 2009 ging het om 30 gezinnen met in totaal 46 minderjarige kinderen. Ze verbleven daar gemiddeld 23 dagen.

De andere gezinnen zouden in privéwoningen verblijven met een coach die hen zou begeleiden in voorbereiding op hun verwijdering. 58 illegale gezinnen met kinderen profiteerden van het systeem in 2009. Maar van hen verdween 20,7% in de natuur en werd uiteindelijk 41,4% feitelijk verwijderd (24 gezinnen). De rest werd opnieuw vrijgelaten.

In 2009 werden 30 klachten ingediend tegen de behandeling in de gesloten centra. 15 klachten bleken onontvankelijk, één ongegrond. Er waren ook 6 bemiddelingen en behandeling van de overige 8 had geen zin meer omdat de betrokkenen waren verwijderd of vrijgelaten. 27 illegalen konden ontsnappen uit de centra.

* Het aantal feitelijke verwijderingen uit het land zakte in 2009 verder weg tot 8.016 (tegen 12.265 in 2000). In deze groep had je 3.791 echte repatriëringen van illegalen, 1.557 terugdrijvingen van illegalen aan de grens en 2.668 illegalen die vrijwillig terugkeerden.

Probleemstaten bleven: Algerije, waarmee nog altijd geen terugnameakkoord voor illegalen is afgesloten; Brazilie, omdat er geen rechtstreekse vluchten naar dat land zijn en je dus via een ander land moet passeren, terwijl het aantal toegestane transits beperkt is; Irak en Afghanistan, van wie vele onderdanen in Griekenland een asielaanvraag hebben ingediend, maar die toch niet kunnen worden teruggestuurd naar Griekenland omdat de betrokkenen weigeren of omdat het Europees Hof voor de Rechten voor de Mens in Straatsburg dat niet toestaat. Ook met Marokko blijven er grote problemen, ondanks een terugnameakkoord.

5. GEZIN EN FAMILIE

* Het aantal tussenkomsten van de Dienst Vreemdelingenzaken bij schijnhuwelijken steeg met 10% tot 10.414. Opmerkelijk is de enorme stijging van het aantal verzoeken om tussen te komen bij schijnhuwelijken die al afgesloten zijn. Dat waren er 4.085 in 2009, maar slechts 2.557 in 2008 en 1.278 in 2007. 74% van deze afgesloten huwelijken vond in het buitenland plaats.

In 2009 werd een nationaal draaiboek voor de strijd tegen de schijnhuwelijken uitgewerkt, zodat alle personen die een schijnhuwelijk in België willen afsluiten op dezelfde manier worden behandeld. De top-3 van de schijnhuwelijken is bij voorgenomen én afgesloten trouwpartijen dezelfde: Marokko (respectievelijk 33% en 45%), Turkije en Algerije.

* Bij gezinsherenigingen doet DVZ nu DNA-tests. Voor het eerst zijn daar ook resultaten van bekend. In 2009 werden 4.714 tests uitgevoerd en 6,8% was negatief (geen familieband).

* Een nieuwe trend zijn de schijnerkenningen van kinderen. Daarbij erkent een allochtoon die wettig in België verblijft, de kinderen van iemand die illegaal in het land is om zo aan beiden een verblijfsvergunning te bezorgen. DVZ heeft weet van zo'n tiental dossiers. De dienst betrapte een Congolees die 17 kinderen had erkend bij 17 verschillende vrouwen, maar er slechts 1 fiscaal ten laste had. Het was de eerste keer dat zoiets in België werd vastgesteld, maar in Frankrijk kent men het verschijnsel ook.

Roosemont: "Het probleem hierbij is dat de erkenningsaktes volkomen in orde zijn. Maar de personen die kinderen erkennen vergeten dat erkenning leidt tot een onderhoudsplicht en erfenisrechten. Bekommeren zij zich om hun erkende kinderen? Wij hebben de indruk van niet. DVZ heeft hierover overleg met het parket, maar er is wellicht niet veel aan te doen. Wij kunnen natuurlijk wel een verblijfsvergunning weigeren in zulke gevallen".

6. BEDENKING

Het jaarrapport van DVZ is geschreven om de productie van de diverse diensten bij DVZ aan te tonen. Dat lukt aardig, maar het wekt op de gewone lezer, die vooral in de evolutie van de migratieverschijnselen geïnteresseerd is, een verkokerde indruk. Die wordt nog versterkt doordat een aantal cruciale verschillen in cijfers niet worden uitgelegd. Het rapport is daardoor niet altijd vlot leesbaar. Waarom zou DVZ ook niet een jaarverslag maken dat voor het grote publiek leesbaar is en dat probleem- en fenomeengericht is en niet dienst-gericht? Het is voor het beleid immers belangrijk om àlle cijfers over een bepaald fenomeen op één plaats te synthetiseren, ongeacht welk onderdeel van de dienst dit fenomeen afhandelt.

ONVERWIJDERBARE ILLEGALE TERRORISTEN

Volkomen los van het jaarrapport, raakte deze week ook nog een nieuw "migratie"-probleem bekend. Dat van de onverwijderbare illegalen die voor terrorisme zijn veroordeeld. Aanleiding was de zaak van Mohammed S. (34), een illegaal, die veroordeeld is voor terrorisme en die de Dienst Vreemdelingenzaken in Meerhout wil huisvesten.

S. kreeg op 29 november 2004 de maximumstraf van vijf jaar cel voor hand- en spandiensten aan Al Qaida. Mohammed verzorgde vanuit de Antwerpse Handelsstraat de communicatie van een Belgische terreurbende met Al Qaida: via liefst elf gsm's stond hij in druk telefonisch contact met tientallen moslimterroristen in het buitenland, onder wie het brein achter de aanslag van 11 september en de organisator van de aanslagen in Madrid. Die laatste kwam net als de leider van Al Qaida uit Italië in de Antwerpse Dahliastraat logeren op zoek naar valse passen (in codetaal: "postzegels") en wapens (in codetaal: "friteuses"). S. zat zijn straf volledig uit.

S. vroeg in 2000 politiek asiel in België, maar dat werd afgewezen. Zijn vrouw en kind keerden toen terug naar Irak, maar werden daar mishandeld. Anderhalf jaar geleden diende hij een nieuwe asielaanvraag in, maar die werd ook afgewezen.

Hij was dus illegaal in het land, maar kon toch niet worden teruggestuurd naar Irak. Het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen leverde een te negatief advies hiervoor af. Voormalig migratieminister Annemie Turtelboom (Open Vld) probeerde om dat advies te laten herzien. Zij meende dat men S. wél kon terugsturen naar Irak, maar niet naar de regio waar hij vandaan kwam (Koerdistan in Noord-Irak). Maar de commissaris-generaal wilde zijn advies niet veranderen. Hij betoogde dat een bevel tot terugzending automatisch zou leiden tot een veroordeling van België door het Mensenrechtenhof van Straatsburg. Reden: er bestaat een risico dat S. in Irak mishandeld of gefolterd wordt en dat is een schending van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Een terugzending van S. zou wellicht niet eens kunnen worden uitgevoerd, omdat de advocaat van S. in Straatsburg om hoogdringende redenen de schorsing van die maatregel zou vragen en ook krijgen. Volgens professor en voormalig Vluchtelingencommissaris Marc Bossuyt zijn die schorsingsmaatregelen onwettig omdat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens die bevoegdheid niét geeft aan het Hof. Maar dat belet Straatsburg niet om toch schorsingsmaatregelen op te leggen. (Voor de visie van Bossuyt, zie: hier, nvdr.)

S. is dus illegaal in België, kan zeker niet geregulariseerd worden, maar zal toch in België moeten blijven. Er zijn maar twee mogelijke oplossingen: ofwel verlaat hij België op eigen initiatief. In 2006 wilde hij dat, maar nu hij vrij is niet meer. Ofwel wijzigt de situatie in Irak zo dat terugzending mogelijk wordt.

S. verbleef na zijn straf een jaar - als illegaal - in Sint-Niklaas bij kennissen, maar toen dat niet meer kon, werd hij opgesloten in het centrum voor illegalen in Brugge. Daar kan hij maximum 8 maanden verblijven. Er lopen twee procedures om hem vrij te krijgen, één bij het Hof van Cassatie en één bij de Brusselse Kamer van Inbeschuldigingstelling. Zijn advocate betwist zijn opsluiting iedere maand opnieuw. Binnen een viertal maanden is de termijn van acht maanden om. DVZ wil S. dan in Meerhout huisvesten, waar hij voorlopig het leefloon zou krijgen. De zaak veroorzaakt veel deining in Meerhout en elders. Velen vragen zich af of België veroordeelde terroristen die illegaal in het land zijn hier moet houden en het leefloon moet geven. Maar wat is het alternatief?

Een anonieme bron: "S. is één van de eerste in zijn soort: veroordeeld voor terrorisme, illegaal in het land, maar niet terugwijsbaar. Een tweede zaak die er mogelijk zal aankomen is die van Nizar Trabelsi, maar die zit nu nog in de gevangenis. Nederland heeft al zo'n 100 dergelijke gevallen, voornamelijk Afghanen met bloed aan hun handen in de strijd tegen de Russen."

"Het probleem is feitelijk onbespreekbaar, het doet zich ook voor in Engeland, Duitsland en Zwitserland. België volgt. Op Europese toppen zwijgt men er zoveel mogelijk over, omdat regularisatie van dit soort illegalen politiek onmogelijk is."

Lees ook:

Het asiel- en migratiebeleid van de voorbije drie jaar

CGKR: België heeft geen migratiebeleid

Bossuyt: "Mensenrechtenhof gaat boekje te buiten"

Kernkabinet regulariseert illegalen met duurzame banden

Oeso: het jaarrapport van 2008